مقدمه

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در بدو پیروزی انقلاب اسلامی به فرمان حضرت امام خمینی(ره) تشکیل گردید و از آغاز پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی(۱۶ اردیبهشت ماه ۱۳۵۸ ه.ش) با گذشت ۳۸ سال با افزایش مستمر توانایی های خود و با ایفای نقش واسط میان حوزه های علمیه، نظام و نهادهای مردمی تلاش برای رفع نیازهای دینی و فرهنگی، جایگاه ویژه ای در میان سازمان های متولی فعالیت های فرهنگی کشور پیدا کرده است.

*دفتر تبلیغات اسلامی از منظر امام(ره) و مقام معظم رهبری(مدظله العالی)

حضرت امام خمینی(ره):

تاکنون دفتر مذکور(دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)، خدمات شایان تقدیری به اسلام و جمهوری اسلامی و حوزه های علمیه نموده است که باید از آن تشکر نمود.

مقام معظم رهبری(مدظله العالی):

دفتر تبلیغات بدون شک از برکات و تفضلات الهی است، هم بر حوزه علمیه و هم بر ملت ایران.
– دفتر تبلیغات اسلامی از نظر من نماد روشنفکری حوزه است.
– در مورد آزاد اندیشی که اساس کار است، امید زیادی به دفتر تبلیغات است.
– این جانب امید زیادی به آن دفتر و تلاش همه جانبه آن بسته ام و انتظار دارم و دعا می کنم که این امیدها با تلاش دسته جمعی و برنامه ریزی حضرات آقایان برآورده گردد.

*تاسیس

‫این دفتر در آغاز با نام «دفتر تبلیغات امام»؛ و سرانجام با عنوان «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» شروع به فعالیت نمود و به عنوان نهاد پیش گام ‫در عرصه های نو و پاسخگو به نیازهای نظام و جامعه اسلامی شناخته شد و هم اکنون به تبیین و گسترش باور، بینش و ارزش های انقلابی و ‫تعمیق و توسعه دانش و معرفت اسلامی می پردازد و اولین نهاد فرهنگی می باشد که ‫به تدوین و تصویب بیانیه ماموریت و سند چشم انداز بیست ساله خود همت گمارده ‫است.
‫دفتر تبلیغات اسلامی، که از سوی مقام معظم رهبری- مد ظله العالی- به عنوان‫ «نماد روشنفکری حوزه» معرفی گردیده، خود را در افق چشم انداز بیست ساله کشور‫ به عنوان «اصلی ترین تامین کننده نیازهای معرفتی و انسانی(نرم افزاری) عرصه ‫فرهنگ، جهت توسعه و تعمیق دین مداری» تعریف کرده است. همچنین «نظریه پردازی و اندیشه سازی در عرصه علوم و معارف اسلامی به منظور تامین نیازهای فکری جهان معاصر» از دغدغه های این مرکز علمی و فرهنگی می باشد.

*اهداف:

دفتر تبلیغات اسلامی با محور قرار دادن معارف قرآن و مکتب اهل بیت(ع) و مرزبانی فکری ـ فرهنگی از حریم ولایت فقیه در سایه آرمان های امام خمینی(ؤه) و اندیشه های بلند مقام معظم رهبری(مدظله العالی) و دستاوردهای انقلاب اسلامی اهداف ذیل را دنبال می کند.

اهداف کلی:
الف) تبیین، تبلیغ و گسترش باور، بینش و ارزش های اسلامی و انقلابی
ب) تعمیق و توسعه دانش و معرفت اسلامی

اهداف علمیاتی:
الف) حضور و مشارکت در مراجع سیاست گذاری و برنامه ریزی تبلیغی و علمی کشور به منظور تأمین نیازهای فکری ـ دین مدیریت کلان نظام
ب) شناخت مداوم مخاطبان و بازیابی نیازها و معضلات فرهنگی نظام و اقشار جامعه برای هدفمندی و کارآمدسازی تبلیغات اسلامی و پژوهش های دینی
ج) ارائه آموزش های مورد نیاز برای تربیت فضا در عرصه تبلیغات اسلامی و فعالیت های پژوهشی دینی
د) جذب و ساماندهی و اعزام روحانیون مورد نیاز داخل و خارج از کشور و مرکز ذی ربط و تأمین محتوای تبلیغی برای آنان
ه) تلاش و همکاری در جهت تولید و عرضه منشورات مکتوب، محصولات دیداری و شنیداری، نرم افزارها و پایگاه های اطلاع رسانی در حوزه فرهنگ و معارف اسلامی با بهره گیری از ذخائر علمی ـ فرهنگی حوزه های علمیه

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برای ارتقای کیفیت فعالیت ها و بهره وری در تحقق اهداف خود موارد زیر را مورد اهتمام جدی قرار می دهد:
۱) حفظ و تقویت صفات متمایز دفتر شامل: نوگرایی و نواندیشی پیشگامانه در فعالیت های دینی، توجه به عرصه های دارای خلا، نو شدن سازمانی و توانایی بسیج نیروهای مستعد حوزوی در عرصه های تحقیق، آموزش، تبلیغ
۲) کوشش در جهت بهبود شیوه های پاسخ گویی به نیازها و خواسته های مخاطبان از طریق بهره گیری از روش ها و فناوری های روزآمد در قالب های هنری مؤثر و تأکید بر بهینه سازی روش های سنتی
۳) عدم تصدی گری در امور خدمت رسانی و عدم ورود به حیطه های دارای متولی توانمند

*تحول و پیشرفت(رویکردها، عرصه ها و فعالیت ها)

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، با سه دهه فعالیت مداوم در عرصه فرهنگ دینی، با تکیه بر خاستگاه حوزه‌ای و بهره‌گیری از رهنمودهای گران‌سنگ حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری(مدظله العالی) و با تکیه بر مجموعه منابع انسانی حوزوی و دانشگاهی فاضل، نواندیش و ارزش گرا در منظومه آموزش، پژوهشی و تبلیغی و مؤسسات وابسته ای، چون پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم(ع) و بوستان کتاب حضور پیشگام و مؤثر خود را در عرصه های مختلف به اثبات رسانده به گونه ای که در بسیاری از مراکز تصمیم ساز و تصمیم گیر مشارکت فعال دارد و با تکیه بر این که «تولید و ترویج تفکر و فرهنگ دین محور، باید متصل به خاستگاه تاریخی آن یعنی حوزه های علمیه و روحانیت باشد»، محورهای اصلی زیر را مورد اهتمام جدی قرار داده است:
* ظرفیت سازی
* هوشمندی محیطی(از طریق ارتباط با سایر سازمان های نظام و همچنین اجرای پژوهش های مدون)
* جدیت در تعمیق محتوایی
* اهتمام مضاعف با اولویت عرصه فرهنگ
* برخورداری از نگرش فرابخشی
* انسجام بخشی ساختاری و تسهیل فرآیندی
بر این اساس، دفتر تبلیغات اسلامی با هویت نهادی حوزوی، انقلابی، فرهنگی، تبلیغی، علمی، پژوهشی، آموزشی و انتشاراتی و مطبوعاتی و با ایفای نقش واسط فعال میان حوزه های علمیه و نظام اسلامی و نیازهای دینی جامعه با شجره طیبه ای در عرصه فرهنگ بدل گشته و ثمرات فراوانی عرضه می نماید.
آن چه در پی خواهد آمد، مروری گذرا بر ظرفیت ها، رویکردها؛ آثار و فعالیت های دفتر تبلیغات اسلامی می باشد.

*بیانیه مأموریت

دفتر تبلیغات اسلامی با محور قرار دادن معارف قرآن و مکتب اهل بیت(ع)، دفاع از حریم تشیع در عرصه گفت گوی ادیان و مذاهب، مرزبانی فکری و فرهنگی از آرمان های امام خمینی(ره)،والتی فقیه و نظام اسلامی، پاسداشت میراث گرانسنگ حوزه، نواندیشی و نوآوری، تضارب افکار و آینده نگری اقدام به تدوین بیانیه مأموریت خود کرده است. در فراز مقدماتی این بیانیه آمده است:
«دفتر تبلیغات اسلامی، نهادی حوزوی، انقلابی، تبلیغی و علمی است که با ایفای نقش واسط فعال میان حوزه های علمیه و نیازهای دینی مردم و نظام اسلامی به تبیین و گسترش باور، بینش و ارزش های اسلامی و انقلابی و تعمیق و توسعه دانش و معرفت اسلامی می پردازد».

*محورهای مهم بیانیه:
بند ۱: «حضور و مشارکت در مراجع سیاست‌گذاری و برنامه ریزی تبلیغی و علمی کشور به منظور تأمین نیازهای فکری-دینی مدیریت کلان نظام»
بند ۲: «شناخت مداوم مخاطبان و بازیابی نیازها و معضلات فرهنگ دینی نظام و اقشار جامعه برای هدف‌مندی و کارآمدسازی تبلیغات اسلامی و پژوهش‌های دینی»
بند ۳: ارائه آموزش‌های مورد نیاز برای تربیت فضلا در عرصه تبلیغات اسلامی و فعالیت‌های پژوهشی دینی»
بند ۴: نظریه‌پردازی و اندیشه‌سازی در عرصه علوم و معارف اسلامی به منظور تأمین نیازهای فکری دینی جهان معاصر.
جذب، ساماندهی و اعزام روحانیون مورد نیاز داخل و خارج کشور به نهادها و مراکز ذی ربط و تأمین محتواهای تبلیغی برای آ«ان، تلاش و هم کاری در تولید و عرضه منشورات مکتوب، محصولات دیداری و شنیداری، نرم افزارها و پایگاه های اطلاع رسانی در حوزه فرهنگ و معارف اسلامی با بهره وری از ذخائر علمی فرهنگی حوزه های علمیه، حمایت و ارائه تسهیلات زیرساختی و مالی در موارد لزوم برای فعالیت‌های تبلیغی، آموزشی و پژوهشی در حوزه فرهنگ دینی از دیگر مواردی است که در این بیانیه به آن توجه شده است.

*سند چشم انداز بیست ساله دفترتبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

به یاری خداوند متعال و با استعانت از عنایات حضرت ولی عصر(عج) دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، به عنوان نماد روشنفکری حوزه در افق چشم‌انداز بیست ساله نظام، تصویر آینده خود را با رویکردی فعال و پویا و با هوشمندی نسبت به چالش های پیش رو و معطوف به توسعه دین مداری در جامعه(که از ضرورت های تمدن سازی اسلامی و لازمه تحقق چشم انداز بیست ساله نظام است) ترسیم نموده است به گونه ای که مهم ترین فراز اصلی آن «اصلی‌ترین تأمین کننده نیازهای معرفتی و انسانی (نرم‌افزاری) عرصه فرهنگ جهت توسعه و تعمیق دین‌مداری می باشد.»
همانطور که از متن سند چشم انداز بر می آید، نظریه پردازی و الگو سازی برای نظام از وظایف اصلی دفتر تبلیغات اسلامی به شمار می آید. در این راستا دفتر در چشم انداز فوق ویژه های زیر را خواهد داشت:
– همگرا و تحول‌آفرین در حوزه‌های علمیه، نظریه پرداز و الگوساز برای نظام اسلامی و هدایتگر و پاسخ‌گویِ اقشار و گروه‌های اجتماعی در گستره مسائل ملی و فراملی؛
– فعال، جریان‌ساز و مصونیت بخش در برابر چالش‌های فرهنگی؛
– توانمند و پیشرو در شناخت عینی و علت شناسانه نیازهای مخاطبان؛
– پیشگام در عرضه فرآورده‌ها و خدمات نوآمد، بهنگام و اثربخش؛
– برخوردار از سازمانی پویا، دانش محور، ولایت‌مدار، ارزش‌گرا و قانون‌مند؛
– متکی بر منابع انسانی متعهد، دانشور، خلاق، آینده‌نگر، سازمان‌پذیر و انقلابی.

*تشکیلات

دفتر تبلیغات اسلامی متشکل است از ۴ معاونت (آموزش، پژوهش، فرهنگی و تبلیغی، منابع انسانی و پشتیبانی)، ۳ اداره کل (حوزه ریاست، حراست و حفاظت، دفتر پژوهش های خاص)، ۹ مؤسسه و مرکز وابسته(پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، صندوق قرض الحسنه، مؤسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه، مؤسسه بوستان کتاب، مؤسسه فرهنگی فردوس وسف، مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع)، مؤسسه آموزش عالی مجتهده امین، مؤسسه آموزش علامه مجتهدی) و سه شعبه (اصفهان، جنوب شرق، خراسان) و ۲ نمایندگی در تهران و خوزستان.