صفحه اصلی > عمومی > پیشخوان > بررسی واکنش ترس در کودکان

بررسی واکنش ترس در کودکان

تحقیق ونگارش: امیرحسین صارمی

ترس واکنشی بنیادی است که برای محافظت از موجودات زنده در برابر تهدیدات، تکامل پیدا کرده است.ترس به قدمت موجودات روی زمین وجود داشته است وما انسانها اگر نمیتوانستیم بترسیم، برای چنین مدتی طوالنی روی زمین زنده نمیماندیم و در غیر این صورت، بیمحابا به میان خیابانهای پرترافیک میرفتیم، بیپروا روی پشت بام راه میرفتیم و به مارهای سمی دست میزدیم یا با افرادی در تماس میبودیم که بیماریهای مهلکی دارند. اما هدف ترس در انسان و در تمام حیوانات، بقا است. در طول تکامل انسان، افرادی که میترسیدند، بیشتر زنده می ماندند تا ژنهایشان را به نسل بعد منتقل کنند. با انتقال این ژنها، صفات ترس و پاسخ به آن نیز به عنوان ویژگی سودمند در نژاد انسان باقی ماند.ما امروز به همان اندازهی هزار سال پیش در معرض خطر هستیم و ترس ما برای محافظت از خودمان، به همان شکلی است که در گذشته بوده است وفقط شکل محرک ها تغییر کرده اند .

ترس کودکان

دالیل اصلی ایجاد ترس در کودکان

ترس کودکان یک واکنش عاطفی و فیزیکی است که در موقعیت هایی که خطر احساس شود، بروز می کند. کودکان زمانی که احساس کنند امنیت آن ها در خطر است، می ترسند. ترس احساسی مفید و الزم است زیرا به دلیل حفاظت از ما وجود دارد و باعث می شود تا ما به هرچیزی که خطرناک باشد، به طور ارادی یا غیر ارادی واکنش نشان دهیم، اما ترس کودکان با بزرگساالن کمی متفاوت است، والدین با شناخت ترس های متفاوت کودکان می توانند به آن ها در مسیر کنترل و غلبه بر ترس هایشان کمک کنند اما کودکان از بدو تولد، احساس ترس را تجربه می کنند و به همین دلیل است که نوزادان هنگام ترس گریه می کنند.

ترس به عنوان مرحله ای طبیعی از رشد کودک اهمیت زیادی دارد زیرا این ترس نشان دهنده گستره شناخت کودک از دنیای اطراف است .ترس از صداهای بلند و گوش خراش، هیوالها و غریبه ها و یا سایر چیزها و اتفاقات، قسمتی از کودکی به شمار می آیند. قطعا برخی از ترس ها در کودکان طبیعی است و نباید والدین به این ترس ها حساسیت نشان دهند ولی برخی از ترس ها دالیلی دارند که باید بدنبال دلیل آنهابود .

عوامل مختلفی می تواند باعث ایجاد هراس و ترس در کودک باشد. عواملی چون عامل بیرونی ، ژنتیکی ، یادگیری و الگو برداری از والدین که عمده ترین آن معموال عواملی بیرونی و محیطی است. مسائل بیرونی اتفاقاتی است که در محیط بیرونی اتفاق می افتد مانند زلزله و سایر اتفاقات که گریزی از آن نیست وباعث ایجاد ترس در کودک می شود ، اما بعضی از ترس ها مانند ترسیدن از سوسک ، جزو ترس هایی است که کودکان از والدین خود یاد می گیرند.

کودک کم کم دنیا را می بیند و تحلیل می کند و در نتیجه نسبت به جهان هستی و تغییرات آن واکنش نشان می دهد. یکی از این واکنش ها نسبت به دنیا حس ترس و واهمه است . اما از آنجا که این ترسها موجب استرس کودکان و نیز ناراحتی والدین می شود نمی توان آن را دست کم گرفت .

بیشتر کودکان با ترس از جانوران، ترس از تاریکی ، ترس از غریبه ها مواجه هستند و والدین نمی دانند چه رفتاری را باید در مقابل ترس کودکان خود داشته باشند. این والدین دائما تالش می کنند به کودک خود بفهمانند که ترسی که دارند بی مورد است و ترسی وجود ندارد. اما این پافشاری باعث می شود که کودک بر روی ترس خود پایبند شود. بهترین راه برای والدین این است که دالیل و عواملی که باعث ترس آنها می شود را پیدا کنند .

انواع ترس در کودکان

ترس های عاطفی :

.گاهی ترس در کودکان به دلیل هیجانات عاطفی بروز می کند .

فشار های روحی ابتدا به شکل استرس و در صورت تداوم به صورت ترس های ماندگار در کودکان ظاهر می شوند . مثل ترس کودک زمان جدایی از والدین که رفته رفته به شکل ترس از تنهایی و تاریکی بروز می کند .

ترس های تصادفی :

ایجاد ترس در کودکان گاهی به صورت تصادفی اتفاق می افتد و دیگران هیچ نقشی در پیدایش آن ترس ها ندارند. به این معنی که بدون این که ما بخواهیم، کودک در شرایط ترسناک قرار می گیرد . مثل حمله ی یک سگ که در ذهن کودک به صورت ترس از حیوانات تثبیت می شود. یا سوختن دست کودک با آب داغ و ……. .

ترس های عمدی :

والدین برای اینکه کودک کاری را انجام دهد، او را می ترسانند و باعث می شود کودک از آن موارد بترسد. به عنوان مثال : والدینی هستند که به کودک می گویند : “اگر غذا نخوری می بریمت دکتر تا بهت آمپول بزنه”. این ترس باعث می شود کودک همیشه از آمپول بترسد .

فشار روانی که از طریق والدین روی کودک ایجاد می شود ، می تواند به صورت ترس های مختلف بروز پیدا کند و با عالئمی مانند ترس نمایان شود .

ترس های اکتسابی :

ترس ریشه در خانواده :

برخی از ترس ها در کودکان ریشه ای در خانواده دارد که باعث شده کودک دچار ترس شود.این موضوع به این دلیل است که کودک ترس را از یک مسئله خاص در محیط خانه یاد گرفته است .

به عنوان مثال مادری که از سوسک می ترسد . این ترس باعث می شود که کودک هم یاد بگیرد و به او نیز منتقل شود . این ترس از فرایند یادگیری ایجاد می شود، زیرا کودک والدین خود را الگوی خود قرار داده است .

کودک با توجه به مشاهدات رفتاری می آموزد که چه مواردی ترسناک و چه مواردی ترسناک نمی باشد.به عبارت دیگر ،ترس کودک ناشی از شیوه های زیستی غلط والدین می باشد .

راهکارهایی برای درمان ترس در کودکان

حتی یک انسان بالغ هم قادر نیست به یک باره بر ترس هایش غلبه کند. بنابراین از . از گام های کوچک شروع کنید واز راهکارهایی کمک بگیرید که کم کم ترس کودک را کاهش می دهند.مثالً اگر کودک شما از سگ می ترسد به یکباره او را با سگ روبرو نکنید بلکه به او فیلم های مستند حیوانات نشان بدهید ، ترتیبی دهید تا کودکانی را ببینند که با سگ ها بازی می کنند و… به این ترتیب کودک شما به مرور زمان با سگ ها انس خواهد گرفت و ترسش نیز از بین خواهد رفت .

هرگز ترس کودکان را مسخره نکنید

اجازه دهید در مورد ترس هایش با شما صحبت کند وحرف هایش را تایید کنید و برای از بین بردن ترس ، برایشان داستان ها و اشعاری با مضمون شجاعت و مهربانی بخوانید تا به او حس امنیت و آرامش القا کنید .

کودکان را از منبع ترس دور کنید

سعی کنید تا جایی که امکان دارد کودک خود را از چیزهای ترسناک دور نگه دارید ، کودک مرزی بین واقعیت و تخیل نمی شناسد . برای همین گاهی وجود یک شخصیت ترسناک در فیلم ممکن است برای مدت های زیادی کودک را بترساند .

خاطرات کودکی خودتان را برایش تعریف کنید

اگر کودک شما از تاریکی می ترسد ، اصال او را مجبور به ماندن در تاریکی نکنید ، انکار یا مسخره کردن کودک به خاطر ترسش باعث می شود که او از صحبت کردن درباره ی آن ها خجالت بکشد و این مشکل به صورت حل نشدنی باقی بماند. احساسش را تایید کرده و به او بفهمانید که همه ی افراد در زندگی خود از چیزی می ترسند .

هرگز کودک خود را با دیگران مقایسه نکنید

با این کار نه تنها به او کمکی نمی کنید بلکه او را در مقابل همساالنش قرار می دهید و با از بین بردن عزت نفسش او را تبدیل به انسانی ضعیف و ترسو خواهید کرد. سعی کنید در کودک خود، حس استقالل را پرورش دهید تا اینگونه بتواند با ترس هایش مواجه شود .

کودکان را در جریان مشکالت اقتصادی و حوادث قرار ندهید

زیرا آن ها نمی توانند مسائل را تجزیه و تحلیل کنند ، کودکی که از ترس زلزله نمی تواند بخوابد در جریان خبرهایی قرار گرفته که در وجود او ایجاد ترس و اضطراب کرده است و این امر باعث برهم زدن تمرکز و آرامش او خواهد شد.

نگویید که نباید بترسد

زیرا با این کار به او تلقین می کنید که احساسش اشتباه است .

هیچگاه از جمالتی مانند : “خجالت بکش یا ترس نداره” استفاده نکنید . بهتراست با او در مورد ترس هایش صحبت کنید . برای تنبیه کردن ، او را به جاهای تاریک نفرستید با این کار ترس را در وجودش شدید تر می کنید . چنانچه کودک شما کابوس می بیند و وقتی با گریه و فریاد از خواب می پرد ، او را در آغوش بگیرید ، نوازشش کنید و به او اطمینان دهید که هر آنچه که دیده فقط خواب بوده است ، حاال شما کنارش هستید و هیچ دلیلی برای ترسیدن و نگرانی نیست. اگر می خواهد در مورد خوابی که دیده صحبت کند به او اجازه دهید تا هیجانش را تخلیه کند . به صحبت هایش گوش کنید. شاید دلیل کابوس دیدن او را در حرف هایش بیابید .