عنوان: خوانش مادران از تصویر کودکی در پُست‌های اینستاگرامی کودکان اینفلوئنسر ایرانی
دانشجو : زهرا رضانیا
استاد راهنما: دکتر عبدالله بیچرانلو
استاد مشاور: دکتر احسان شاه‌قاسمی
دانشگاه : تهران
مقطع : کارشناسی ارشد
رشته : مطالعات فرهنگی و رسانه
تاریخ دفاع : شهریور ۱۴۰۰

چکیده :

کودکی یکی از دوره‌های بسیار مهم در زندگی هر فرد به شمار می‌رود و جنبه‌ها، تعاریف و اقتضائات گوناگونی دارد. به واسطۀ رویکردهای متفاوت به کودکی، تصویر متفاوتی از کودک و کودکی در رسانه‌های مختلف از جمله فضای مجازی ارائه می‌شود. یکی از بسترهای رسانه‌ای که چند سالی است در ایران پرطرفدار شده اینستاگرام است که به دلیل ویژگی‌هایی چون تعاملی‌بودن و دموکراتیک‌بودن، امکانات بسیار زیادی در اختیار عموم مردم قرار داده تا آن‌ها بتوانند به کاربران فعال و بعضاً تولیدکنندگان محتوا تبدیل شوند. مادران، یکی از گروه‌هایی هستند که در اینستاگرام، با نمایش کودکیِ فرزند خود سعی در ارائۀ تصویری دلخواه از کودکی و همین‌طور درآمدزایی دارند. این موضوع باعث می‌شود مادرانی که مخاطبان این صفحات هستند نیز در بسیاری از موارد از نمایش این الگو تمجید کرده و بعضاً خود نیز به دنبال تکرار این روند دربارۀ کودکان و همچنین خودشان باشند. سؤال اصلی این پژوهش این است که مادران کاربر اینستاگرام چه خوانشی از تصویر و بازنمود ارائه‌شده از کودک و کودکی در صفحات اینفلوئنسرهای کودک ایرانی دارند و مواجهه با چنین تصویری چگونه ممکن است بر خوانش آن‌ها از کودکی اثر بگذارد. برای یافتن پاسخ این سؤال در پژوهش پیش رو از رویکردهایی چون نمایش گافمن، جامعۀ نمایش دوبور، نظریۀ مبادلۀ اجتماعی هومنز، کالایی‌شدن و فرهنگ شهرت استفاده کردیم و به طور کلی مفاهیم مرتبط با مطالعات کودکی را نیز در نظر داشتیم. پس از اینکه به تحلیل تصاویر معرف برخی از صفحات اینستاگرامی کودکان اینفلوئنسر ایرانی با روش نشانه‌شناسی اجتماعی پرداختیم، مصاحبه با ۲۱ نفر از مادرانی که از دنبال‌کنندگان این صفحات بودند نیز اجرا شد. یافته‌های حاصل از مصاحبه با این افراد بعد از تحلیل مضمون این مصاحبه‌ها نشان داد که کودکی در این صفحات با اقتصاد توجه گره خورده، جنبۀ نمایشی، کالایی و تجاری پیدا کرده و به طور کامل «یکسان‌سازی» شده است و این موضوع گاهی انتقاد مادران را به دنبال دارد. علاوه بر این مفهوم «کودکیِ در سایه…» و به طور کلی «کودکی در سایۀ نمای برگزیده» مفاهیمی بنیادی از نگاه مادران در این پژوهش بود. در نتیجه، خوانش مصاحبه‌شوندگان از تصویر کودکی در این صفحات تحت‌الشعاع عوامل دیگری همچون بدن، رفتار، و محیط زندگی کودک و نیز والدین اینستاگرامی-به‌خصوص مادران- است و این موضوع کودکی را به موارد مذکور تقلیل می‌دهد.