لجبازی در کودکان-علل و راهکارها

نویسنده : دکتر زینب نادری

مقدمه
به پافشاری فرد بر روی افکار و تصمیماتش، لجبازی گفته می شود.فرد لجباز از موضع خود پایین نمی آید و خواستار اجرا شدن تصمیماتش است. فرد لجباز دلیلی برای این مقاومت ندارد؛ او می گوید: ” من موافق نیستم و کسی هم نمی تواند مرا مجبور به انجام کاری کند و یا ، من باید این کار را انجام دهم.
لجبازی کودکان
لجبازی در کودکان مسئله ای است که از حس استقلال طلبی و قدرت اختیار و اراده آنها برای تصمیم گیری و انجام کارها
ناشی می شود. اما گاهی اوقات رفتار های والدین و اطرافیان، لجبازی را در کودکان تشدید می کند و باعث جنگ و دشمنی
یا لطمه به کودکان و حتی روابط با بزرگسالان می شود.

علت های لجبازی کودکان و راهکارها

• یکی از علل لجبازی کودکان دخالت های بیش از حد والدین است.
  بنابراین دانستن یکسری مسائل در این مورد می تواند در شکل گیری رفتارصحیح و کنترل لجبازی کمک بیشتری نماید.
  حضرت علی )علیه السالم( می فرمایند: زیاده روی در سرزنش آتش لجبازی را شعله ور می سازد.
  پدر و مادر باید سعی نمایند به کودک آزادی عمل بدهند و از امر و نهی زیاد پرهیز نمایند. • توهین و تحقیر فرزند علی الخصوص در جمع می تواند یکی دیگر از علل لجبازی در کودکان باشد. کودکی که شخصیتش مورد توهین قرار گرفته است سعی می کند به نحوی انتقام خود را از طرف مقابل بگیرد و دست به لجبازی می زند. به همین علت است که گاهی در یک موضوع واحد کودک حرف شخص دیگری را گوش می دهد ولی حرف طرف توهین کننده را به هیچ وجه قبول نمی کند و به عبارتی لجاجت می ورزد.
• گاهی اوقات علت های فیزیولوژیک مانند گرسنگی، تشنگی، خستگی می توانند دلیل لجبازی در کودکان باش ند. در این مواقع بهتر است نیاز فیزیولوژیک کودک را برطرف نمایید .
  مهم این است که بتوانیم علت را دریافته و درصدد رفع آن بر بیاییم نه اینکه با دعوا و تشنج، در صدد آرام کردن فرزندمان بر بیاییم. • یکی از مهم ترین دالیل لجبازی در کودکان ،خودِ والدین هستند. گاهی والدین و رفتار خودشان که البته کودکان نیز از آنها الگو برداری می نمایند باعث بروز لجبازی در کودکان می شود . در ر فتار با کودک یا با همسر خود حتما دقت نمایید، اگر کودک شما رفتار نادرستی همچون لجبازی را از والدین ببیند، می تواند به راحتی الگو برداری نماید؛ بنابراین مانند بسیاری از رفتارهای اخالقی دیگر، در ابتدا سعی نمایید رفتار مناسب را در خود بوجود بیاورید و آنگاه از فرزند خود انتظار رفتار مناسب و صحیح را داشته باشید.

در ادامه به ذکر نحوه مقابله با لجبازی در کودکان خواهیم پرداخت.
در نحوه مقابله با لجبازی کودکان سه شیوه مقابله وجود دارد که به ترتیب بیان می شوند:

• در روش اول والدین به صورت افراطی سعی می کنند در مقابل لجبازی کودک کوتاه آمده و تسلیم شوند چرا که حوصله و توان شنیدن گریه ، نق زدن، داد و فریاد و پا کوبیدن کودک را ندارند. بدین ترتیب با دادن آزادی بیش از حد ، کودک توان »نه« شنیدن را از دست خواهد داد . او با لج بازی و جیغ و داد به هدف های خود رسیده است و کم کم به این خلق و خو عادت می کند و فردی خودخواه و دیکتاتور بار خواهد آمد و هنگامی که وارد جامعه می شود ، با دیدن کوچکترین مخالفت و اعتراض به رفتارش از سوی اجتماع ، به پرخاشگری می پردازد و همین مسئله موجب می شود دیگران از او دوری نموده و فردی گوشه نشین شود.
• در روش دوم والدین عقیده دارند که به هیچ وجه نباید در مقابل لجبازی کودک کوتاه آمد و به هیچ وجه تسلیم خواسته های کودک خود نمی شوند و حتی با زور و تهدید و کتک از او می خواهند که دست از لجبازی خود بردارد . این مسئله می تواند شخصیت او را سرکوب نموده وباعث می شود که کودک تبدیل به فردی بی اراده و با شخصیت متزلزل شود . چنین فردی هنگام ورود به جامعه می تواند با برداشته شدن زور و ارعاب، به دنبال کارهای خطرناک و نامتعارف برود و آینده خود را به تباهی بکشاند تا بتواند بااین روش،”ابراز وجود ” نماید .

• اما راهکار سوم که مورد تایید است، “رفتار اعتدالی” است. افراط و تفریط در هر عملی موجب زیان خواهد شد. در این روش والدین به حس استقالل طلبی کودک احترام می گذارند و به تقویت اراده در او اهمیت می دهند. اگرچه برای میل و خواسته های کودک اهمیت قائلند اما بین خواسته های او تفاوت می گذارند. خواسته هایی که بی ضرر و بدون خطر هستند و حقی از دیگران را ضایع نمی کنند، مورد توجه قرار میدهند و آزادی الزم را به او می دهند اما در مورد خواسته هایی که موجب تضییع حق دیگران می شود یا خطر های جسمی و روانی برای خودکودک و جامعه می تواند داشته باشد، مقتدرانه و با ذکر دلیل ایستادگی می کنند و کوتاه نمی آیند. حتی در برابر اینگونه خواسته ها اگر کودک شما لجاجت بیشتری ورزید، نباید»نه« تبدیل به »آری« شود بلکه باید با زبان نرم ، کودک را توجیه نمود و از عمل خالف بازداشت. والدینی که با دادن آزادی به موقع به فرزندشان و تصمیم گیری هایش به او قدرت اراده و اختیار الزم را داده باشند، موجب خواهند شد که مقبولیت الزم را نزد کودک کسب نموده و در مورد خطرات و توصیه های آنها کودک عامل و ح ر ف گوش کن باشد. در غیر اینصورت عدم داشتن اراده، در زمانی میتواند طغیان کرده و کودک را به سمت کارهای خطرناک تری پیش ببرد.

سخن آخر اینکه:

۱- سعی نمایید در حد توان و تاجایی که خطری برای کودک نداشته باشد و حقی از دیگران ضایع نشود به کودک آزادی
دهید.
۲- بیش از حد امر و نهی کردن و گفتن اینکه “به این دست نزن”، “این کار را نکن”، “مواظب باش لیوان نشکنه”، ” سر و
صدا نکن” و …. ، دخالت کردن بیش از حد تلقی می شود .بهتر است ، دورادور مراقب کودک باشید و اصول تربیتی را
به صورت کلی برایش بیان نمایید تا خودش بتواند با انتخاب آگاهانه و آزادانه پیش برود و با رفتار لجبازانه و مقابله به مثل رفتار نکند.