سواد رسانه‌ای، صنعت و الزامات حفاظت از کودکان در فضای مجازی
چکیده:
امروزه پیشرفت چشمگیر فناوری اطلاعات و ارتباطات، فرصت‌های بی‌نظیری را برای کودکان پدید آورده است تا به اطلاعات بسیاری دسترسی داشته و با افراد مختلف در ارتباط باشند؛ اما این دسترسی‌های بسیار و درعین‌حال آسان به فناوری‌های مختلف همچون اینترنت و تلفن همراه، امنیت کودکان را هم در فضای برخط و هم غیر برخط، به مخاطره انداخته است. نقش رسانه و صنعت فناوری در ایجاد بنگاه‌هایی برای استفادۀ امن‌تر از خدمات برخط و دیگر خدمات برای کودکان امروز و نسل آینده بسیار کلیدی است. در این مقاله سعی شده است که برای طیف گسترده‌ای از شرکت‌ها که به‌واسطۀ نوع محصولات و خدمات خود، در زمینه توسعه، ارائه یا به‌کارگیری فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات، فعالیت می‌کنند، یک پیشنهاد عملیاتی جامع ارائه گردد؛ تا این شرکت‌ها بتوانند با ایجاد سکو‌های دیجیتالی، فرصت‌های آموزشی را افزایش دهند و کودکان به‌درستی به شهروندان آگاه این جامعه مدنی تبدیل شوند. این مقاله به ترسیم چگونگی ایجاد فضایی مناسب برای تشریک مساعی و ارائۀ راهکارهایی در این خصوص می‌پردازد.
مقدمه:
در دنیای امروز که فضای مجازی حدومرزی ندارد، افزایش آگاهی و همچنین حضور آگاهانه در این فضا یک ضرورت است. پرواضح است که در این میان، ضرورت آموزش و آگاه ساختن کودکان بسیار حائز اهمیت است و این آموزش‌ها به‌منظور حفاظت از کودکان به هنگام استفاده از فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی در فضای مجازی است. البته نهادها و بخش‌های مختلفی در این قضیه تأثیرگذارند که در این میان، صنعت به واسطه جایگاه ویژه خود در تولید، ارائه محتوا، طراحی ابزارهای فناوری اطلاعاتی و ارتباطی و تأثیر مستقیم عملکرد بر بازار بسیار موردتوجه است. ازاین‌رو، برای صنعت نیز به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم و مسئول، می‌توان راهکارهایی را در اختیار قرار داد که در حفاظت از کودکان هنگام استفاده از اینترنت و دیگر فناوری‌ها و ابزارهای وابسته به آن، مؤثر واقع گردد. هدف و چهارچوب ارائه این راهکارها را در بخش صنعت می توان در موارد زیر خلاصه نمود:
الف- ایجاد راهنمای مرجع برای تولیدکنندگان فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی و همچنین صنایع برخط و وابسته.
ب – ارائه راهکارهای عملیاتی لازم به بخش‌های مختلف صنعت به‌منظور شناسایی، پیشگیری و مقابله با ارائه هرگونه از تولیدات یا خدماتی که با حقوق کودکان در تناقض است.
در این مقاله که برداشتی آزاد از گزارش‌های سال‌های ۲۰۰۵-۲۰۱۶ اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) است، هر دو بخش مذکور موردتوجه قرارگرفته است. بخش اول به‌طورکلی به افزایش آگاهی و سواد رسانه‌ای از طریق معرفی زمینه‌های اصلی و ارائه راهکارهای عمومی برای حفاظت از کودکان در خصوص استفاده از فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی می‌پردازد. در این بخش همچنین توصیه‌هایی برای بهبود کیفیت استفاده از این فناوری‌ها و تربیت شهروندان دیجیتال مسئول در بین کودکان نیز بیان خواهد شد. در بخش دوم، راهکارهای عملیاتی برای بخش‌های مسئول در صنعت به تفکیک ارائه می‌گردد که این بخش‌ها عبارتند از :
- اپراتورهای همراه
- تأمین‌کنندگان اینترنت و خدمات وابسته
- تولیدکنندگان محتوا و طراحان اپلیکیشن
- شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های تعاملی و اپ استورها.
همچنین در این مقاله سن کودک از منفی یک تا ۱۹ سال به‌عنوان پیش‌فرض در نظر گرفته شده است.
♠فاکتورهای اصلی برای حفاظت از کودکان در فضای مجازی
به‌طورکلی می‌توان پنج فاکتور اصلی برای افزایش حفاظت از کودکان و حفظ حقوق آنان به هنگام استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی را موردتوجه قرار داد:
۱- در نظر گرفتن حقوق کودکان در تمامی سیاست‌های شرکتی و فرآیندهای مدیریتی:
برای اینکه حقوق کودکان در تبیین سیاست‌های شرکت‌ها و فرآیندهای مدیریتی در نظر گرفته شود، شرکت‌ها باید اقدامات لازم برای شناسایی، پیشگیری و مقابله با موارد نقض حقوق کودکان را انجام دهند. شرکت‌ها باید اصل حفاظت از اطلاعات را برای کودکان در نظر بگیرند و برای آن برنامه‌ریزی کنند.
۲- ایجاد روندهای استاندارد برای مدیریت و کنترل سوءاستفاده‌های جنسی از کودکان:
فروش کودکان در فضای مجازی، نقض امنیت حریم شخصی، آزار جنسی، تجاوز و پورنوگرافی کودکان از مصادیق سوءاستفاده‌های جنسی در فضای مجازی است. پورنوگرافی کودکان به معنی درگیر ساختن یک کودک در حرکات و فعالیت‌های جنسی واقعی یا شبیه‌سازی‌شده و همچنین نمایش اندام‌های جنسی یک کودک با هدف شهوانی است. شرکت‌های مسئول باید توجه داشته باشند که شبکه‌ها و خدمات آنان برای چنین اهدافی مورداستفاده قرار نگیرد و این امر مستلزم تصویب شرایط و قوانینی است که به‌صراحت برای چنین مواردی پیش‌بینی‌های لازم را بیان کرده باشد. همچنین برخی از شرکت‌ها با محدود کردن دسترسی به برخی نشانی وبگاه‌های شناخته شده نیز در این راستا اقدام به پیشگیری کرده‌اند.
۳- ایجاد فضای برخط امن و متناسب با سن:
فضای مجازی به‌ویژه برای کودکان خالی از خطر و تهدید نیست و برای ایجاد فضایی امن باید سه اصل را همواره در نظر داشت:
الف- شناخت محتوای نامناسب: که در صورت عدم توجه به این مورد، کودکان با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت به بسیاری از این محتواها دسترسی پیدا خواهند کرد.
ب- شناخت رفتار نامناسب: بسیاری از جوانان و بزرگسالان با رفتارهای پرخطر زمینه تهدید و سوءاستفاده از کودکان را فراهم می‌سازند. کودکان نیز ممکن است با برخی پیام‌های آزاردهنده و یا تصاویر شرم‌آوری که برایشان ارسال می‌شود مواجه شوند و بدین ترتیب حریم شخصی آنان مورد تجاوز قرار گیرد و یا همچنین زمینه برای سوءاستفاده‌های آتی ایجاد گردد.
ج- شناخت مخاطب نامناسب: بسیاری از افراد در فضای مجازی به دنبال کودکان آسیب‌پذیر هستند تا به بهانه ایجاد ارتباطات دوستانه و مشخص به اهداف خود که در حقیقت نقض حقوق و اغلب سوءاستفاده‌های جنسی است دست یابند.
بنابراین امنیت برخط فرصتی برای صنعت، دولت و جامعه شهری است تا با در نظر گرفتن همه این موارد، نسبت به پیشگیری و درمان اقدام کند.
۴- آموزش کودکان، والدین و آموزگاران:
آموزش کودکان، والدین و آموزگاران در خصوص امنیت کودکان و مسئولیت آنان در هنگام استفاده از فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی بسیار حائز اهمیت است. ایجاد ابزارهای کنترلی والدین، آموزش و افزایش آگاهی و سطح سواد برای آگاه ساختن والدین و آموزگاران و هم در آگاهی کودکان مؤثر است.
۵- ارتقای فناوری دیجیتالی به‌عنوان وسیله‌ای برای افزایش مشغولیت و مسئولیت اجتماعی:
شرکت‌ها می‌توانند از طریق طراحی ابزارهای فناوری دیجیتالی، تصویب قوانین و تبیین سیاست‌ها، نسبت به ارتقای این صنعت به‌منظور حفاظت از کودکان در فضای مجازی اقدام کنند. طراحی و تبلیغ اپلیکیشن‌های محدودکننده، تصویب قوانین و محدود کردن دسترسی کاربران به اطلاعاتی که میتواند به آنان آسیب وارد کند، از نمونه اقداماتی است که در راستای ارتقای صنعت فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتالی پیشنهاد می‌شود.
♣ راهکارهای عمومی برای صنعت به‌منظور افزایش صیانت اطلاعات و حفاظت از کودکان در فضای مجازی
در این بخش راهکارهای عمومی لازم برای هریک از فاکتورهای اصلی که در بخش قبل ارائه گردید، به تفکیک بیان می‌گردد:
۱- در نظر گرفتن حقوق کودکان در تمامی سیاست‌های شرکتی و فرآیندهای مدیریتی:
برای اینکه حقوق کودکان در تبیین سیاست‌های شرکت‌ها و فرآیندهای مدیریتی در نظر گرفته شود، شرکت‌ها می‌توانند اقدامات زیر برای شناسایی، پیشگیری و مقابله با موارد نقض حقوق کودکان را انجام دهند:
۱-۱- انتخاب یک تیم ویژه و واگذاری اختیارات لازم
۱-۲- تبیین سیاست‌های حفاظت از کودکان، صیانت از حقوق آنان، ایجاد فرصت‌های پیشگیری‌کننده، شناسایی و مقابله با تهدیدها
۱-۳- تعریف حقوق کودکان با توجه به رده سنی آنان و متعاقباً طراحی، تولید و عرضه محصولات و خدمات مرتبط با این رده‌بندی سنی با توجه به اصل حفاظت از کودکان در فضای مجازی
۱-۴- استفاده از خبرگان داخلی و خارجی به‌منظور بررسی نتایج و مکانیسم اثر رویکردهای اتخاذشده توسط شرکت‌ها
۱-۵- ایجاد سامانه نظارتی و عملیاتی دریافت شکایات به‌منظور دریافت گزارش‌های نقض حقوق کودکان، سوءاستفاده‌های جنسی، نشر محتوای نامناسب، مخاطب نامناسب و تجاوز به حریم شخصی.
۲- ایجاد روندهای استاندارد برای مدیریت و کنترل سوءاستفاده‌های جنسی از کودکان:
صنعت با همکاری دولت، مراجع قانون‌گذار و جامعه شهری، میتواند از طریق انجام اقدامات زیر نقش لازم را در مبارزه با سوءاستفاده‌های جنسی از کودکان داشته باشد:
۲-۱- استفاده از جریان‌های داخلی: ازآنجایی‌که قوانین و مصوبات دولتی به‌تنهایی قادر به انجام اقدامات حفاظتی نخواهند بود، شرکت‌ها از طریق وضع قوانین داخلی باید صنعت را قادر به مبارزه با سوءاستفاده از حقوق کودکان کنند.
۲-۲- تعریف روشن و تصویب قوانین لازم برای مشتریان در خصوص عدم نقض حقوق کودکان به‌طوری‌که متوجه عواقب احتمالی هرگونه نقض قوانین باشند.
۲-۳- ایجاد سامانه گزارش و رسیدگی به‌طوری‌که کاربران در لحظه بتوانند موارد نقض حقوق، سوءاستفاده‌های جنسی، نشر محتوای نامناسب، مخاطب نامناسب و تجاوز به حریم شخصی را با اطلاعات مکانی و مشخصات پروفایل کاربر موردنظر گزارش دهند و بتوانند از نتایج رسیدگی و اقدامات لازم صورت گرفته مطلع گردند.
۳- ایجاد فضای برخط امن و متناسب با سن:
صنعت میتواند با انجام اقدامات زیر و با توجه به رده‌بندی سنی کاربران، فضای دیجیتالی امن‌تر و لذت‌بخش‌تری را ایجاد کند:
۳-۱- ایجاد سامانه ممیزی سنی برای محدود کردن برخی دسترسی‌ها و محتواها با توجه به گروه سنی کاربران
۳-۲- تعریف رفتارهای قابل‌قبول در فضای مجازی و موارد نقض استفاده از خدمات برای کودکان به زبان ساده
۳-۳- ایجاد سیاست‌های لازم برای کنترل تبلیغات و بازاریابی توسط کودکان
۳-۴- طراحی و ایجاد ابزارهای لازم برای کودکان برای گزارش موارد نقض حقوق، سو استفاده‌های جنسی، نشر محتوای نامناسب، مخاطب نامناسب و تجاوز به حریم شخصی.
۴- آموزش کودکان، والدین و آموزگاران:
صنعت میتواند با همکاری مدارس و نهادهای آموزشی اقدامات زیر را در راستای حفاظت از کودکان در فضای مجازی انجام دهد:
۴-۱- ارائه آموزش‌های لازم به والدین و مربیان در خصوص وب، خدمات وابسته و ابزارهای کنترلی
۴-۲- مشارکت با دولت در برگزاری دوره‌های آموزشی با محوریت افزایش سواد رسانه‌ای و صیانت از حقوق کودکان
۴-- ارائه امکانات لازم با توجه به محدوده جغرافیایی کاربران برای افزایش آگاهی والدین و مربیان و مشارکت بیشتر آنان در فعالیت‌های مجازی کودکان
۵- ارتقای فناوری دیجیتالی به‌عنوان وسیله‌ای برای افزایش مشغولیت و مسئولیت اجتماعی:
صنعت به‌عنوان مهم‌ترین بخش در ارتقای فناوری دیجیتالی میتواند از طرق زیر به افزایش آگاهی و حفاظت از کودکان در این حوزه مؤثر واقع گردد:
۵-۱- ایجاد دسترسی‌های آسان به مطالب علمی و آموزشی
۵-۲- ایجاد سکو‌های مختلف و امن برای مشارکت بیشتر افراد در فضای مجازی
۵-۳- طراحی اپلیکیشن‌های محدودکننده، توسعه ابزارهای کنترل و ایجاد دسترسی‌های لازم برای والدین و مربیان
۵-۴- ایجاد تفکر خلاق و کارآفرینی در کودکان از طریق طراحی محتوا در قالب‌هایی جدید
◊ راهکارهای عملیاتی به تفکیک بخش‌های مختلف صنعت
در این بخش به این مسئله پرداخته می‌شود که چگونه بخش‌های مختلف صنعت می¬توانند در حفاظت از کودکان در فضای مجازی نقش خود را به‌خوبی ایفا کنند، مورد تحلیل قرار خواهند گرفت.
۱- اپراتورهای همراه
اپراتورهای همراه علاوه بر اینکه دسترسی مشترکین به اینترنت را فراهم می‌کنند، خدمات داده‌های همراه را نیز در اختیار قرار می‌دهند. این اپراتورها باید اطلاعات و ابزارهای وابسته را به نحوی ارائه دهند که ناقض تعهدهای آنان در خصوص حفاظت حقوق کودکان در فضای مجازی نباشد.
۱-۱- در نظر گرفتن حقوق کودکان در تمامی سیاست‌های شرکتی و فرآیندهای مدیریتی:
۱-۱-۱- انتخاب یک تیم ویژه و واگذاری اختیارات لازم
۱-۱-۲- تبیین سیاست‌های حفاظت از کودکان، صیانت از حقوق آنان، ایجاد فرصت‌های پیشگیری‌کننده، شناسایی و مقابله با تهدیدها
۱-۱-۳- تعریف حقوق کودکان با توجه به رده سنی آنان و متعاقباً طراحی، تولید و عرضه محصولات و خدمات مرتبط با این رده‌بندی سنی با توجه به اصل حفاظت از کودکان در فضای مجازی
۱-۱-۴- به‌کارگیری متخصصین داخلی و خارجی به‌منظور بررسی نتایج و مکانیسم اثر رویکردهای اتخاذشده توسط شرکت‌ها
۱-۱-۵- ایجاد سامانه نظارتی و عملیاتی دریافت شکایات به‌منظور دریافت گزارش‌های نقض حقوق کودکان، سو استفاده‌های جنسی، نشر محتوای نامناسب، مخاطب نامناسب و تجاوز به حریم شخصی.
۱-۲- ایجاد روندهای استاندارد برای مدیریت و کنترل سوءاستفاده‌های جنسی از کودکان:
۱-۲-۱- همکاری با دولت و نهادهای قانون‌گذار برای مقابله مؤثر با سوءاستفاده از کودکان در فضای مجازی و گزارش به مراجع ذی‌صلاح: اگر چنین رابطه‌ای بین مراجع قانون‌گذار و نهادهای اجرایی صورت نگرفته است، باید ابتدا نسبت به مشارکت آنان در این روند اقدام کرد تا دولت با ایجاد مصوبه‌های مقتضی و واگذاری اختیارات لازم به نهادهای اجرایی مربوط بتوانند در این زمینه نقش‌آفرینی مؤثر داشته باشد.
۱-۲-آ- ایجاد حمایت‌های قانونی و آزادسازی دسترسی‌های لازم برای اپراتورهای همراه به‌منظور بررسی فعالیت‌های مشکوک و جمع‌آوری مستندات لازم هنگام مواجه با موارد مشابه به نقض قوانین
۱-۲-۳- تبیین و تصویب «شرایط و قوانین استفاده از خدمات» به‌نحوی‌که مصادیق نقض حقوق افراد به‌طور صریح بیان و برخوردها و مجازات قانونی مقتضی تشریح گردد. در این بخش باید صراحتاً بر برخورد با هرگونه سوءاستفاده از حقوق کودکان تأکید گردد.
۱-۲-۴- ارائه مشاوره¬های آموزشی فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی برای مراجع قانون‌گذار از سوی اپراتورهای همراه.
۱-۲-۵- توسعه و همکاری با بخش‌های کاربردی داخلی از قبیل خدمات مشتریان، امنیت و رسیدگی به شکایات، به‌منظور اطمینان از اینکه شرکت میتواند گزارش‌های ارائه محتوای نامناسب را پس از دریافت، به‌طور مستقیم به مراجع ذی‌ربط ارجاع دهد. همچنین شرکت‌ها باید با ایجاد سیاست‌های اجرایی از صلاحیت کارکنان خود نیز همواره اطمینان داشته باشند.
۱-۲-۶- ایجاد روندهایی برای اپراتورهای همراه برای حذف سریع دسترسی به محتواهای نامناسب و همچنین حذف محتوای مجرمانه به‌محض شناسایی، چنانچه شرکت‌ها با نهاد سومی در این خصوص قرارداد دارند، باید توجه داشت که آنان نیز اقدامات به‌موقع را به‌درستی انجام دهند.
۱-۳- ایجاد فضای برخط امن و متناسب با سن:
۱-۳-۱- ایجاد کنترل‌های سامانه‌ای متناسب با خدماتی ارائه شده از قبیل:
۱-۳-۲- ارتقای سطح نظارت و یا فیلتر کردن دسترسی به اینترنت توسط اپراتور
۱-۳-۳- ارزیابی سنی مشتریان نسبت به دسترسی به محتوا و خدمات ارائه شده
۱-۳-۴- دسترسی آسان کاربران به سامانه دریافت شکایات برای ثبت گزارش محتوای مجرمانه، دسترسی‌های ناامن، پیام‌ها و ارتباطات ناخواسته (از قبیل اسپم) و …
۱-۴- آموزش کودکان، والدین و آموزگاران:
۱-۴-۱- آموزش و افزایش اطلاع‌رسانی جامع و شفاف به کاربران به‌ویژه کودکان، نوجوانان، والدین، مربیان و… در رابطه با:
* نوع محتوای تولید شده و همچنین ابزارهای کنترل
* چگونگی ثبت گزارش محتوای مجرمانه، تهدید، تجاوز به حریم شخصی و یا سوءاستفاده از کودکان در فضای مجازی
* چگونگی پیگیری شکایات
* نحوه برخورد و نظارت بر کاربری محتواهای در دسترس
۱-۴-۲- آشنایی با خدماتی که برای کاربران دارای محدودیت سنی است.
۱-۴-۳- آموزش رفتار سالم و بی‌خطر در فضای مجازی به‌ویژه به هنگام استفاده از خدمات تعاملی
۱-۵- ارتقای فناوری دیجیتالی به‌عنوان وسیله‌ای برای افزایش مشغولیت و مسئولیت اجتماعی:
۱-۵-۱- اطلاع‌رسانی کامل و شفاف به کاربران به‌ویژه کودکان، والدین، مربیان و… در رابطه با:
* نوع محتوای تولید شده و همچنین ابزارهای کنترل
* چگونگی ثبت گزارش محتوای مجرمانه، تهدید، تجاوز به حریم شخصی و یا سوءاستفاده از کودکان در فضای مجازی
* چگونگی پیگیری شکایات
۱-۵-۲- آشنایی با خدماتی که برای کاربران دارای محدودیت سنی است.
۱-۵-۳- آموزش رفتار سالم و بی‌خطر در فضای مجازی به‌ویژه به هنگام استفاده از خدمات تعاملی
۱-۵-۴- آگاه‌سازی پیرامون نتایج و دستاوردهای جدید پیشرفت صنعت رسانه‌های دیجیتالی و مفاهیمی از قبیل مفهوم و فرآیند شهروند دیجیتالی، رشد نموداری انواع محتوای دیجیتالی، نحوه تسهیم درآمد و سود، اعتبار برخط، امضا و اثر انگشت دیجیتالی، مصادیق محتوای مجرمانه و …
۱-۵-- همکاری و تعامل با مدارس و مراکز آموزشی به‌منظور افرایش آگاهی نسبت به مسئولیت اجتماعی در این حوزه از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی مربوط
۱-۵-۶- مشاوره و همکاری با بخش‌های خصوصی جهت ارتقای مسئولیت اجتماعی ذی¬نفعان
۱-۵-۷- همکاری ویژه دولت و بخش خصوصی در خصوص تأمین بودجه‌های موردنیاز برای سرمایه‌گذاری و ارائه جدیدترین¬ دستاوردهای صنعت دیجیتالی با توجه به نیاز کاربران و اقتضای شرایط جامعه
۲- تأمین‌کنندگان اینترنت و خدمات وابسته
تأمین‌کنندگان اینترنت و خدمات وابسته هم دسترسی به اینترنت را برای کاربران فراهم می‌سازند و هم ویترین داده‌هایی‌اند که خود میزبان آن هستند. ازاین‌رو در خط مقدم جبهه حفاظت از کودکان در فضای مجازی قرار دارند.
۲-۱- در نظر گرفتن حقوق کودکان در تمامی سیاست‌های شرکتی و فرآیندهای مدیریتی:
۲-۱-۱- انتخاب یک تیم ویژه و واگذاری اختیارات لازم
۲-۱-۲- تبیین سیاست‌های حفاظت از کودکان، صیانت از حقوق آنان، ایجاد فرصت‌های پیشگیری‌کننده، شناسایی و مقابله با تهدیدها
۲-۱-۳- تعریف حقوق کودکان با توجه به رده سنی آنان و متعاقباً طراحی، تولید و عرضه محصولات و خدمات مرتبط با این رده‌بندی سنی با توجه به اصل حفاظت از کودکان در فضای مجازی
۲-۱-۴- به‌کارگیری متخصصین داخلی و خارجی به‌منظور بررسی نتایج و مکانیسم اثر رویکردهای اتخاذشده توسط شرکت‌ها
۲-۱-۵- ایجاد سامانه نظارتی و عملیاتی دریافت شکایات به‌منظور دریافت گزارش‌های نقض حقوق کودکان، سو استفاده‌های جنسی، نشر محتوای نامناسب، مخاطب نامناسب و تجاوز به حریم شخصی.
۲-۲- ایجاد روندهای استاندارد برای مدیریت و کنترل سوءاستفاده‌های جنسی از کودکان:
۲-۲-۱- پیشگیری از بارگذاری، به اشتراک گذاشتن یا ارائه محتوایی که حقوق کودکان در فضای مجازی را نقض میکند.
۲-۲-۲- برقراری ارتباط با نهادهای مرجع قانون‌گذاری به‌منظور گزارش سریع موارد نقض حقوق کودکان در فضای مجازی که به ایشان ارجاع شده است.
۲-۲-۳- ایجاد روندهای نظارت پیشینی و پسینی برای تأمین‌کنندگان اینترنت برای حذف سریع دسترسی به محتواهای نامناسب و همچنین حذف محتوای مجرمانه به‌محض شناسایی
چنانچه شرکت‌های تأمین‌کنندگان اینترنت با نهاد سومی در این خصوص قرارداد دارند، باید توجه داشت که آنان نیز اقدامات به‌موقع را به‌درستی انجام دهند. بهتر است که گزارش‌های سوءاستفاده از حقوق کودکان را از طریق یک خدمت عمومی به فرآیندها و دستگاه‌های اجرایی و رسیدگی ارجاع داد.
۲-۳- ایجاد فضای برخط امن و متناسب با سن:
۲-۳-۱- ارزیابی هوشمند محتواهای تجاری ارائه شده از طریق سرور شرکت‌ها به‌صورت دوره‌ای بدین منظور که اطلاعات، عکس‌ها، پیوند‌ها و دسترسی‌های تبلیغ شده، حقوق کودکان را در فضای مجازی نقض نکند.
۲-۳-۲- طراحی ابزارهای کنترل و دسترسی‌های ویژه برای والدین و مربیان
۲-۳-۳- طراحی مکانیسم گزارش شکایات به‌طوری‌که چگونگی ثبت شکایت و پیگیری آن را به‌وضوح بیان کند.
۲-۴- آموزش کودکان، والدین و آموزگاران:
۲-۴-۱- اطلاع‌رسانی کامل و شفاف به کاربران به‌ویژه کودکان در خصوص:
۲-۴-۱-۱- عدم ارائه اطلاعات شخصی و اشتراک‌گذاری فایل‌های خصوصی با دیگر کاربران
۲-۴-۱-۲- عدم ارائه اطلاعات تماس و بیان نشانی و موقعیت مکانی
۲-۴-۱-۳- عدم تنظیم قرارهای ملاقات دوستانه یا کاری بدون اطلاع والدین
۲-۴-۱-۴- مخفی و پاک نکردن پیام‌های تهدیدآمیز، اخاذی و باج‌گیری، ذخیره این پیام‌ها و در میان گذاشتن با والدین یا مربیان
۲-۴-۱-۵- عدم ارائه نام کاربری و رمز ورود اکانت‌های شخصی در فضای مجازی
۲-۴-۲- اطلاع‌رسانی کامل و شفاف به کاربران به‌ویژه والدین، مربیان و… در رابطه با:
۲-۴-۲-۱- نوع محتوای تولید شده و همچنین ابزارهای کنترل
۲-۴-۲-۲- چگونگی ثبت گزارش محتوای مجرمانه، تهدید، تجاوز به حریم شخصی و یا سوءاستفاده از کودکان در فضای مجازی
۲-۴-۲-۳- چگونگی پیگیری شکایات
۲-۵- ارتقای فناوری دیجیتالی به‌عنوان وسیله‌ای برای افزایش مشغولیت و مسئولیت اجتماعی:
۲-۵-۱- آشنایی کاربران با دستاوردهای جدید پیشرفت صنعت رسانه‌های دیجیتالی از قبیل مفهوم و فرآیند شهروند دیجیتالی، اعتبار برخط، نیازسنجی بازار محتوا، ارزیابی مخاطرات و سرمایه‌گذاری، استانداردسازی و کیفیت خدمات ارائه، امضا و اثر انگشت دیجیتالی، مصادیق محتوای مجرمانه و …
۲-۵-۲- تعامل با مدارس و مراکز آموزشی به‌منظور افرایش آگاهی نسبت به مسئولیت اجتماعی در این حوزه از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی مربوط
۲-۵-۳- ارائه دوره‌های آموزشی لازم و کارگاه آموزشی‌های چندساعته به‌منظور آشنایی با آخرید دستاوردهای صنعت
۲-۵-۴- همکاری با دولت به‌ویژه در خصوص تأمین بودجه‌های موردنیاز برای سرمایه‌گذاری و ارائه به‌روزترین‌های صنعت دیجیتالی با توجه به نیاز کاربران و اقتضای شرایط
۲-۵-۵- همکاری ویژه دولت و بخش خصوصی در خصوص تأمین بودجه‌های موردنیاز برای سرمایه‌گذاری و ارائه به‌روزترین‌های صنعت دیجیتال با توجه به نیاز کاربران و اقتضای شرایط
۳- تولیدکنندگان محتوا و طراحان اپلیکیشن:
انواع مختلفی از داده‌ها و فعالیت‌ها برای کودکان به‌وسیله اینترنت فراهم است. ازاین‌رو، تولیدکنندگان محتوا و طراحان اپلیکیشن نقش بسزایی در فراهم ساختن موقعیت‌هایی دارند که حفاظت و امنیت بیشتری برای کودکان در فضای مجازی ایجاد کنند.
۳-۱- در نظر گرفتن حقوق کودکان در تمامی سیاست‌های شرکتی و فرآیندهای مدیریتی:
۳-۱-۱- انتخاب یک تیم ویژه و واگذاری اختیارات لازم
۳-۱-۲- تبیین سیاست‌های حفاظت از کودکان، صیانت از حقوق آنان، ایجاد فرصت‌های پیشگیری‌کننده، شناسایی و مقابله با تهدیدها
۳-۱-۳- تعریف حقوق کودکان با توجه به رده سنی آنان و متعاقباً طراحی، تولید و عرضه محصولات و خدمات مرتبط با این رده‌بندی سنی با توجه به اصل حفاظت از کودکان در فضای مجازی
۳-۱-۴- به‌کارگیری متخصصین داخلی و خارجی به‌منظور بررسی نتایج و مکانیسم اثر رویکردهای اتخاذشده توسط شرکت‌ها
۳-۱-۵- ایجاد سامانه نظارتی و عملیاتی دریافت شکایات به‌منظور دریافت گزارش‌های نقض حقوق کودکان، سوءاستفاده‌های جنسی، نشر محتوای نامناسب، مخاطب نامناسب و تجاوز به حریم شخصی.
۳-۲- ایجاد روندهای استاندارد برای مدیریت و کنترل سوءاستفاده‌های جنسی از کودکان:
صنعت با همکاری دولت، مراجع قانون‌گذار و جامعه شهری، میتواند از طریق انجام اقدامات زیر نقش مهمی را در مبارزه با سوءاستفاده‌های جنسی از کودکان داشته باشد:
۳-۲-۱- آمادگی جهت طراحی ابزارهای لازم برای پیشگیری یا گزارش موارد سوءاستفاده از کودکان در فضای مجازی
۳-۲-۲- ارائه توضیحات لازم به شرکت‌ها در خصوص موارد نقض حقوق کودکان در فضای مجازی که محتوا حذف و یا دسترسی از بین خواهد رفت و همچنین شفاف‌سازی پیگردهای قانونی، جریمه‌های مالی و مجازات کیفری در این خصوص
۳-۲-۳- ایجاد امکانات و دسترسی‌های لازم به‌منظور بررسی فعالیت‌های نامشخص و جمع‌آوری مستندات لازم هنگام مواجه با موارد مشابه به نقض قوانین
۳-۲-۴- توسعه و همکاری با بخش‌های درون‌گروهی از قبیل خدمات مشتریان، امنیت و رسیدگی به شکایات، به‌منظور اطمینان از اینکه شرکت میتواند گزارش‌های ارائه محتوای نامناسب را پس از دریافت، به‌طور مستقیم به مراجع ذی‌ربط ارجاع دهد.
۳-۲-۵- طراحی دسترسی و ابزارهای برای گزارش موارد نقض حقوق، سو استفاده‌های جنسی، نشر محتوای نامناسب، مخاطب نامناسب و تجاوز به حریم شخصی.
۳-۲-۶- طراحی دسترسی کاربران به سامانه دریافت شکایات برای ثبت گزارش محتوای مجرمانه، دسترسی‌های ناامن، تهدیدها، پیام‌ها و ارتباطات ناخواسته
۳-۲-۷- حصول اطمینان از اینکه کاربران با دسترسی ایجاد شده و نحوه ثبت گزارش یا شکایت آشنایی کامل دارند.
۳-۳- ایجاد فضای برخط امن و متناسب با سن:
۳-۳-۱- همکاری با دیگر بخش‌های صنعت برای تولید محتوایی که بر اساس گروه سنی طبقه‌بندی‌شده باشد. این تفکیک سنی میتواند بر اساس استانداردهای بین‌المللی و ملی و همچنین بر اساس رویکردهای مشابه اخذ شده در دیگر تولیدات دیجیتالی اعمال گردد.
۳-۳-۲- طراحی دسترسی‌هایی خاص برای اعمال محدودیت سنی هنگام کار با سکو‌های مختلف
۳-۳-۳- طراحی شماره شناسایی فردی برای برنامه شرکت‌هایی که خدمات دیداری شنیداری و چندرسانه‌ای ارائه می‌دهند.
۳-۳-۴- حصول اطمینان از اینکه تبلیغات محصول موردنظر نیز مناسب با گروه سنی کودکان باشد.
۳-۳-۵- درصورتی‌که بستر ارائه محتوا تحت وب باشد (از قبیل نظرآزمایی‌های برخط، شبکه‌های اجتماعی، چت روم‌ها، سکو‌های مختلف بازی‌های برخط و…) باید دسترسی‌های لازم به‌منظور کنترل و نظارت بر داده‌ها و کاربران جاری طراحی گردد.
۳-۳-۶- طراحی مکانیسم گزارش شکایات به‌طوری‌که چگونگی ثبت شکایت و پیگیری آن را به‌وضوح بیان کند.
۳-۴- آموزش کودکان، والدین و آموزگاران:
۳-۴-۱- ارائه توضیحات لازم به مشتریان در خصوص نوع محتوا، نحوه کار با اپلیکیشن، محدودیت‌های سنی مخاطب، زبان و رفتار پرخطر و همچنین نحوه برخورد و مجازات با هرگونه سوءاستفاده از کودکان و یا تجاوز به حریم شخصی
۳-۴-۲- طراحی اپلیکیشن به‌نحوی‌که یکی از والدین یا مربیان را در استفاده از بخش‌های مختلف آن سهیم سازد.
۳-۴-۳- طراحی بخش آموزشی به زبان ساده کودکانه برای کودکان به‌منظور آموزش غیرمستقیم نحوه رفتار در فضای مجازی
۳-۵- ارتقای سطح فناوری دیجیتالی از طریق افزایش مشغولیت و مسئولیت اجتماعی:
۳-۵-۱- طراحی محتوا و بسترهای جدید امن با توجه به گروه سنی مخاطبین
۳-۵-۲- طراحی ابزارهای کنترل و دسترسی‌های ویژه برای والدین و مربیان در بستر وب
۳-۵-۳- طراحی اپلیکیشن‌ها به‌نحوی‌که مشارکت هر چه بیشتر والدین یا مربیان را خواستار باشد.
۳-۵-۴- طراحی اپلیکیشن و ایجاد دسترسی‌های مختلف به‌گونه‌ای که دستیابی به دسترسی‌های بیشتر و ورود به مراحل بعد مستلزم حضور و نظارت والدین یا مربیان بر مراحل قبل باشد.
۳-۵-۵- طراحی ابزارهای کنترلی از قبیل مراکز مشاوره یا کمک‌رسانی برخط بدین‌صورت که به‌محض مواجهه کودک با بازی یا اپلیکیشنی که ممکن است دسترسی آزادتری داشته یا با اشخاص دیگر تعامل برخط داشته باشد، کاربر به‌صورت برخط به این مراکز هدایت گردد تا شرایط بررسی و هشدارهای لازم ارائه گردد.
۳-۵-۶- ارائه دوره‌های آموزشی لازم و کارگاه آموزشی‌های چندساعته به‌منظور آشنایی با آخرین دستاوردهای صنعت
۳-۵-۷- همکاری با دولت به‌ویژه در خصوص تأمین بودجه‌های موردنیاز برای سرمایه‌گذاری و ارائه به‌روزترین‌های صنعت دیجیتالی با توجه به نیاز کاربران و اقتضای شرایط
۳-۵-۸- تعاون با مدارس و مراکز آموزشی به‌منظور افرایش آگاهی نسبت به مسئولیت اجتماعی در این حوزه از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی مربوط
۴- شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های تعاملی و اپ استورها
در گذشته تنها بزرگسالان در فضای مجازی فعالیت داشتند اما اکنون کودکان یکی از بزرگ‌ترین گروه کاربران عرصه فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی محسوب می‌شوند. برای حمایت از کودکان در فضای مجازی به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی نیازمند تدوین برنامه‌های راهبردی هستیم. بدین منظور در چهارچوب موارد زیر پیشنهاد‌هایی ارائه می‌گردد:
۴-۱- در نظر گرفتن حقوق کودکان در تمامی سیاست‌های شرکتی و فرآیندهای مدیریتی:
۴-۱-۱- انتخاب یک تیم ویژه و واگذاری اختیارات لازم
۴-۱-۲- تبیین سیاست‌های حفاظت از کودکان، صیانت از حقوق آنان، ایجاد فرصت‌های پیشگیری‌کننده، شناسایی و مقابله با تهدیدها
۴-۱-۳- تعریف حقوق کودکان با توجه به رده سنی آنان و متعاقباً طراحی، تولید و عرضه محصولات و خدمات مرتبط با این رده‌بندی سنی با توجه به اصل حفاظت از کودکان در فضای مجازی
۴-۱-۴- به‌کارگیری متخصصین داخلی و خارجی به‌منظور بررسی نتایج و مکانیسم اثر رویکردهای اتخاذشده توسط شرکت‌ها
۴-۱-۵- ایجاد سامانه نظارتی و عملیاتی دریافت شکایات به‌منظور دریافت گزارش‌های نقض حقوق کودکان، سو استفاده‌های جنسی، نشر محتوای نامناسب، مخاطب نامناسب و تجاوز به حریم شخصی.
۴-۲- ایجاد روندهای استاندارد برای مدیریت و کنترل سوءاستفاده‌های جنسی از کودکان:
۴-۲-آ- ایجاد حمایت‌های قانونی و آزادسازی دسترسی‌های لازم برای اپراتورهای همراه به‌منظور بررسی فعالیت‌های مشکوک و جمع‌آوری مستندات لازم هنگام مواجه با موارد مشابه به نقض قوانین
۴-۲-۲- تبیین و تصویب «شرایط و قوانین استفاده از خدمات» به‌نحوی‌که مصادیق نقض حقوق افراد به‌طور صریح بیان و برخوردها و مجازات قانونی مقتضی شرح گردد. در این بخش باید صراحتاً بر برخورد با هرگونه سوءاستفاده از حقوق کودکان تأکید گردد.
۴-۲-۳- نظارت و برخورد شبکه‌های اجتماعی و اپ استورها با ارائه هرگونه محتوایی که کودکان را در فضای مجازی به خطر می‌اندازد یا حقوق آنان را نقض میکند.
۴-۲-۴- ایجاد روندهایی برای اپراتورهای همراه برای حذف سریع دسترسی به محتواهای نامناسب و همچنین حذف محتوای مجرمانه به‌محض شناسایی
۴-۲-۵- همکاری تمامی پایگاه‌های اینترنتی با مراجع قضایی و نهادهای اجرایی
۴-۲-۶- ارائه پیوند‌های لازم را برای ارتباط با مراجع قضایی و نهادهای اجرایی در وب‌گاه فعالین فضای مجازی
۴-۳- ایجاد فضای برخط امن و متناسب با سن:
۴-۳-۱- همکاری با دیگر بخش‌های صنعت برای تولید بستر فعالیتی که بر اساس گروه سنی طبقه‌بندی‌شده باشد. این تفکیک سنی میتواند بر اساس استانداردهای بین‌المللی و ملی و همچنین بر اساس رویکردهای مشابه اخذ شده در دیگر تولیدات دیجیتال اعمال گردد.
۴-۳-۲- طراحی دسترسی‌هایی خاص برای اعمال محدودیت سنی هنگام کار با سکو‌های مختلف
۴-۳-۳- ایجاد دسترسی‌های لازم به‌منظور کنترل و نظارت بر داده‌ها و کاربران برخط جاری
۴-۳-۴- محدود ساختن فعالیت کودکان در شبکه‌های اجتماعی
۴-۳-۵- مشروط ساختن ادامه فعالیت و داشتن دسترسی‌های بیشتر کودکان به نظارت و تأیید والدین یا مربیان بر فعالیت‌ها
۴-۳-۶- طراحی مکانیسم گزارش شکایات به‌طوری‌که چگونگی ثبت شکایت و پیگیری آن را به‌وضوح بیان کند.
۴-۴- آموزش کودکان، والدین و آموزگاران:
۴-۴-۱- توانمندسازی و اطلاع‌رسانی کامل و شفاف به کاربران به‌ویژه کودکان پیرامون موضوعات زیر:
۴-۴-۱-۱- آموزش رفتار سالم در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های تعاملی
۴-۴-۱-۲- عدم ارائه اطلاعات شخصی و اشتراک‌گذاری فایل‌های خصوصی با دیگر کاربران
۴-۴-۱-۳- عدم ارائه اطلاعات تماس و بیان نشانی و موقعیت مکانی
۴-۴-۱-۴- عدم تنظیم قرارهای ملاقات دوستانه یا کاری بدون اطلاع والدین
۴-۴-۱-۵- مخفی و پاک نکردن پیام‌های تهدیدآمیز، اخاذی و باج‌گیری، ذخیره این پیام‌ها و در میان گذاشتن با والدین یا مربیان
۴-۴-۱-۶- عدم ارائه نام کاربری و رمز ورود اکانت‌های شخصی در فضای مجازی
۴-۴-۲- اطلاع‌رسانی کامل و شفاف به کاربران به‌ویژه والدین، مربیان و… در رابطه با:
۴-۴-۲-۱- نوع محتوای تولید شده و همچنین ابزارهای کنترل
۴-۴-۲-۲- چگونگی ثبت گزارش محتوای مجرمانه، تهدید، تجاوز به حریم شخصی و یا سوءاستفاده از کودکان در فضای مجازی
۴-۴-۲-۳- چگونگی پیگیری شکایات
۴-۵- ارتقای سطح فناوری دیجیتالی از طریق افزایش مشغولیت و مسئولیت اجتماعی:
۴-۵-۱- طراحی محتوا و بسترهای جدید امن با توجه به گروه سنی مخاطبین
۴-۵-۲- طراحی ابزارهای کنترل و دسترسی‌های ویژه برای والدین و مربیان در بستر وب
۴-۵-۳- طراحی پاپ اپ‌های امنیتی برای ارائه هشدارهای لازم
۴-۵-۴- طراحی شبکه‌های اجتماعی و ایجاد دسترسی‌های مختلف به‌گونه‌ای که دستیابی به دسترسی‌های بیشتر و ورود به مراحل بعد مستلزم حضور و نظارت والدین یا مربیان بر مراحل قبل باشد.
۴-۵-۵- طراحی ابزارهای کنترلی از قبیل مراکز مشاوره یا کمک‌رسانی برخط بدین‌صورت که به‌محض مواجهه کودک با بخشی که ممکن است دسترسی آزادتری داشته یا با اشخاص دیگر تعامل برخط داشته باشد، کاربر به‌صورت برخط به این مراکز هدایت گردد تا شرایط بررسی و هشدارهای لازم ارائه گردد.
۴-۵-۶- ارائه دوره‌های آموزشی لازم و کارگاه آموزشی‌های چندساعته به‌منظور آشنایی با آخرین دستاوردهای صنعت
۴-۵-۷- همکاری با دولت به‌ویژه در خصوص تأمین بودجه‌های موردنیاز برای سرمایه‌گذاری و ارائه به‌روزترین‌های صنعت دیجیتالی با توجه به نیاز کاربران و اقتضای شرایط
۴-۵-۸- هماهنگی و تعامل ویژه با مدارس و مراکز آموزشی به‌منظور افرایش آگاهی نسبت به مسئولیت اجتماعی در این حوزه از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی مربوط
نتیجه‌گیری:
همان‌طور که در بخش‌های مختلف این مقاله اشاره شد، صنعت و ذینفعان حوزه تولید محتوا می‌توانند برای حفاظت از کودکان در فضای مجازی، راهبردها و برنامه‌های اثربخشی را با عنوان مسئولیت اجتماعی پیگیری کنند؛ که این امر مستلزم ارتقای سطح سواد رسانه‌ای و همکاری جمعی و هماهنگی متقابل است.
بخش صنعت به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین ذینفعان در حوزه صیانت اطلاعات و حفاظت از کودکان در فضای مجازی برای تدوین نقشه راه، برگزاری دوره‌های آموزشی و فراهم کردن راهنماهای مرجع با در نظر گرفتن پیوست فرهنگی سریع‌تر اقدام کند.
متأسفانه بخش صنعت و زیرمجموعه‌های آن از قبیل اپراتورهای همراه، تأمین‌کنندگان اینترنت و خدمات وابسته، تولیدکنندگان محتوا و طراحان اپلیکیشن و عرضه‌کنندگان محتوا هنوز به یک جمع‌بندی رضایت‌بخش در تسهیم مناسب سود و منفعت دست نیافته‌اند؛
این شرکت‌ها با ایجاد سکو‌های دیجیتالی، لازم است تا فرصت‌های آموزشی را افزایش دهند اما هنوز کودکان به‌درستی شناخت دقیقی ندارند و اطلاعات تحلیلی در زمینه حفاظت از کودکان در کشور یا به‌روز نشده است و یا وجود ندارد.
تولیدکنندگان نیز نیازمند افزایش آگاهی و ارتقای سطح سواد رسانه‌ای از طریق ایجاد بستر و معرفی زمینه‌های اصلی و ارائه راهکارهای عمومی برای حفاظت از کودکان در خصوص استفاده از فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی هستند.
در این مقاله سعی شد تا با افزایش آگاهی از طریق معرفی زمینه‌های اصلی و ارائه راهکارهای عمومی برای حفاظت از کودکان در خصوص استفاده از فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی اشاره شود.
نویسندگان: محدثه جوکار، علی ریاحی
منابع:
۱٫ www.Itu.int/cop, Guidelines for industry on child online protection.
۲٫ www.Itu.int/cop, Guidelines for Children on Child Online Protection.
۳٫ www.Itu.int/cop, ITU Guidelines for Parents, Guardians or Educators on Child Online Protect
تازه ترین ها
پیغام شما