عنوان : نشانه شناسی طلسم و افسون در منتخبی از افسانه های هزار و یک شب

دانشجو :  آفرین میرمحمدخانی سمنانی

استاد راهنما: دکتر فرهاد مهندس پور

استاد مشاور: دکتراکرم قاسمپور

دانشگاه : سوره / دانشکده هنر / گروه نمایش

مقطع : کارشناسی ارشد

رشته :  ادبیات نمایشی

تاریخ دفاع : اسفند ۱۳۹۰

چکیده:

در این رساله، سعی بر این بوده است تا به بررسی طلسم و افسون در برخی حکایات هزار و یک شب از منظر نشانه شناسی پرداخته شود. هزار و یک شب در واقع مجموعه ای است متشکل از داستانهایی از هند ایران، مصر و اعراب بغداد که باید آن را تجلی گاه آمال، آرزوها، باورها، اعتقادات و آداب و سنن مردم این نواحی به شمار آورد. طلسم و افسون که از دیرگاه با زندگی بشر آمیخته بوده و در ادبیات شفاهی و     قصه های عامیانه جایگاهی در خور دارد، در لابلای حکایات و افسانه های هزار و یک شب جایی برای ظهور می یابد. همانند زندگی که در آن، هرگاه انسانها از رویارویی با حقایق و واقعیتها یا حل مشکلات و مصائب زندگی در می مانند به سحر و افسون پناه می برند، در هزار و یک شب نیز قهرمانان مانده در راه و یا رانده شده از دیار، دست مدد به سوی عوامل غیر انسانی و نیروهای ماوراء الطبیعه دراز کرده و از آنان مدد می جویند. ارتباط بین این موجودات و عملکردشان در رابطه با شخصیت های داستانی، نحوۀ حضور موجودات غیر واقعی در کنار آدمها، عملکرد سحر و افسون در چار چوب داستان و تأثیر آن بر ساختمان اثر به مثابۀ یک کل، انواع سحر و افسون و بکار برندگان آنها و بطور کلی جایگاه این عناصر، به عنوان جزء لاینفک آنچه افسانه خوانده می شود؛ از اهداف این رساله می باشد تا به مدد آن و از این منظر، نخست تفاوت افسانه با دیگر گونه های داستانی مشخص شود و پاسخ به این پرسش که آیا همۀ حکایات و روایات کودکان، در چارچوب افسانه قرار می گیرند؟ سپس میزان اهمیت وجود عناصری چون طلسم و افسون در بافت افسانه ها و  پرداختن به آن درگونه های مختلف هنری کار کودک، برای پرورش خلاقیت کودکان؛ معلوم گردد.

کلید واژه: نشانه شناسی، طلسم، افسون، جادو، افسانه، هزار و یک شب