• نام پژوهش:  نظام موضوعات رشد و تعالی کودک
• نویسنده: دکتر سید جواد حسینی
• مسئول گروه تحقیق: محمد لسانی
• سال نشر : ۱۳۹۷
• تعداد صفحات: ۴۶

توضیحات: 

انسان و تعریف آن یکی از ارکان زیربنایی در هر جهان بینی محسوب می شود. به عبارت دیگر هر جهان بینی در کنار فهم و تعریف خود از جهان آفرینش و مفهوم آفریدگار؛ می بایست تعریف خود از مفهوم انسان را نیز ارائه دهد. مبتنی بر اینکه ما انسان را با چه رویکردی تعریف می کنیم و چگونه آن را می فهمیم؛ سایر حوزه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، تربیتی و … متاثر از رویکرد و تعریف ما از مفهوم انسان سمت و سو می یابند مکاتب فکری مختلف درصدد تعریف مفهوم انسان و تبیین ابعاد آن بر آمده اند. اگر یک جهان بینی معتقد به این مطلب باشد که انسان تنها این جهانی زندگی می کند؛ مبتنی بر این رویکرد؛ به حداکثر رساندن سود برای انسان هدف شده و منفعت اصالت می یابد. در تمامی فعالیت های اقتصادی باید در جهت به حداکثر رساندن سود و منفعت اصالت می یابد.اگر در نظام تربیتی معتقد به این نکته باشیم که هیچ چیز نباید آزادی ظاهری انسان را محدود کنده آنگاه ممکن است برخی از رفتارهای ضد انسانی نیز صورتی حقوقی یابد. برای نمونه در مکتب لیبرالیسم؛ انسان یک موجود ذاتا آزاد است تا آنجایی که به آزادی دیگران خللی وارد نکند. بر این مبنا در نظام تربیتی برخاسته از این مکتب فکری، فرزندآوری اگر منجر به محدود شدن آزادی های پدر و مادر شود؛ مجاز به سقط جنین هستند اما در نقطه ی مقابل؛ در مکتب فکری اسلام؛ تکامل یک زن یا مرد در این است که پدر و مادر مطلوبی باشند. در حقیقت اگر مردی خود را از پدر شدن و یا زنی خود را از مادر شدن محروم کند؛ به آن دلیل که در مقابل رشد و تکامل خود ایستاده اند؛ مانع آزادی خود شده اند
و یا مبتنی بر اندیشه سرمایه داری انسان مالک تمامی دارایی های خود است و مختار است به هر نحوی که میخواهد از آن استفاده کند؛ به گونه ای که در جهت سلب آزادی دیگران نباشد. اما در اسلام اینگونه نیست.در نظام اقتصادی اسلامی مبتنی بر تعریفی که از انسان و استعدادها و توانمندی های آن می شود؛ انسان مسلمان نمی تواند نسبت به سرنوشت خود، خانواده، جامعه و هم کیش و هم نوع خود بی تفاوت باشد. به زبان تمثیل، مبتنی بر مکتب سرمایه داری اگر شما صاحب یک اتاق پر از پول باشید، مختار و آزادید به اینکه همه آن را به آتش بکشید؛ تنها شرط محدود کننده آن است که دود آن به دیگری آسیبی وارد نکرده و مزاحمتی برای او ایجاد نکند. اما در جهانبینی اسلامی انسان مسلمان یک اتاق مملو از پول داشته باشد با اینکه مالک آن است؛ مجاز به آتش کشیدن آن نیست.بنابراین در یک نظام تربیتی برای تببین و استاندارسازی شاخص ها نیازمند تعریفی صحیح و دقیق از انسان و توانمندی ها و استعدادهای آن هستیم.
.۱رویکرد اسلامی
در جهان بینی اسلامی انسان یک موجود دو بعدی است. یعنی انسان تنها جسم و ماده نیست بلکه در وجود خود هم جنبه های روحانی و معنوی دارد و هم جنبه های مادی و غریزی. از این منظر در اندیشه بسیاری از اندیشمندان اسلامی معاصر نظیر امام خمینی (ره)، علامه طباطبائی (ره)، شهید مطهری (ره) انسان یک موجود مرکب و دوبعدی است. هم جنبه های عالی و فطری در آن نهادینه شده است و هم جنبه های غریزی و طبیعی. شهید مطهری (ره) در کتاب آزادی معنوی صراحتا به این مطلب اشاره دارد «انسان یک موجود مرکب و دارای قوا و غرایز گوناگونی است. در وجود انسان هزاران قوه نیرومند هست انسان شهوت دارد،غضب دارد، حرص دارد، جاه طلبی و افزون طلبی دارد. در مقابل، عقل دارد، فطرت دارد وجدان اخلاقی دارد. انسان از نظر معنا، باطن و روح خودش ممکن است یک آدم آزاد باشد و ممکن است یک آدم برده و بنده باشد؛ یعنی ممکن است انسان بنده ی حرص خودش باشد، اسیر شهوت خودش باشد اسیر خشم خودش باشد، اسیر افزون طلبی خودش باشد و ممکن است از همه اینها آزاد باشد.