نشست نقد و بررسی برنامه « جزیره دانش » با حضور اعضای انجمن کودک و رسانه در محل ساختمان پژوهش و آموزش سیما برگزار شد و در ابتدا جناب آقای حسینی تهیه کننده ی اثر به ذکر توضیحاتی در باره ویژگی های ژانردانشنما یا Science Show ، شخصیت ها،‌ آیتمها، لوکیشن ها پرداختند. در ادامه ی نشست، نقد و بررسی برنامه از منظر های مختلف توسط کارشناسان در دستور کار قرار گرفت.

جناب آقای میرمعصومی با ذکر این اصل که در تولید موسیقی اثر باید حتی المقدور از ساز های واقعی استفاده نمود، خاطر نشان شد می توان به جای استفاده از ساز واقعی اولا از استودیوی مجازی (VST) و در صورت در دسترس نبودن آن از ساز های دیجیتالی که صدای آن به خوبی با ساز واقعی تطبیق داده شده است استفاده شود، و با استفاده از ساز های دیجیتال به کیفیت کار لطمه وارد نساخت. در مورد خوانندگی اثر نیز پیشنهاد وی استفاده از خوننده ی حرفه ای به جای مجریان برنامه بود. وی در نکته ی بعد، استفاده از موسیقی متن برای کمک به فضا سازی را خاطر نشان کرد. 

خانم طبسی نیز با اشاره به  شاخص های شعر کودک از جمله سادگی کلمات استفاده شده، کوتاه بودن، خیال انگیزی، برخورداری از ملودی مناسب و ارتباط ابیات با یکدیگر، اشعار استفاده شده در برنامه را مورد بررسی قرار داد.

خانم پروندی با بررسی برنامه از منظر کارگردانی، یکی از مشکلات رایج در برنامه های تلویزیونی را نبود کارگردان هنری برشمرد و خرد کردن نماها و استفاده از کارگردان هنری و همچنین حرکت دوربین را برای بهبود برنامه پیشنهاد نمود. همچنین با توجه به نبودعمق میدان به خاطر استفاده از رنگ سفید در دکور، استفاده از فورگراند برای رفع این خلا را خاطر نشان کرد. نبود ارتباط روایی و منطقی میان آیتم های مختلف برنامه (مثلآزمایش علمی، گزارش از اختراع بچه های دبستانی و معرفی حیوانات) و همچنین عدم تمرکز برنامه برای یک گروه سنی از جمله انتقاداتی بود که توسط چند تن دیگر از کارشناسان درباره ی این برنامه مورد تاکید واقع می شد.

در ادامه دکتر مفاخری با اشاره به اشغال رتبه های اول پر بیننده ترین برنامه های کودک توسط برنامه های خارجی، برنامه ی «جزیره دانش» را در میان برنامه های داخلی از جمله برنامه های موفق دانست چرا که به گفته ی وی در نظر سنجی ها ۳۷ تا ۴۵ درصد از مخاطب هدف برنامه یعنی کودکان ۷ تا ۱۲ سال را جذب کرده است.از جمله نکاتی که وی در نقد این برنامه متذکر شد اهمیت مسئله در چرخه ی دانش و اینکه مطالب علمی باید در قالب و با مسئله به کودکان آموزش داده شود بود. از طرف دیگر مواد اولیه و امکاناتی که در آزمایش های برنامه نمایش داده شد، ممکن است در دسترس کودکان رده سنی مخاطب برنامه نبوده و یا ساخت آن ابزار ها به مهارت خاصی  نیاز داشته باشد که این امر امکان دارد به سرخوردگی آن ها منجر شود.

در ادامه ی برنامه سرکار خانم زرقی با انتقاد از این اتفاق که در بسیاری ازبرنامه های تلویزیونی نویسنده در میان فرایند ساخت برنامه وارد شده و بسیاری از جزئیاتپیش از ورود نویسنده ی حرفه ای تصویب می شود، عنوان کرد که آزمایش های علمی نمایش داده شده در برنامه درون یک فرایند داستانی و روایی رخ نداده و گره و گره گشایی و پیش داستان برای هر کدام از آزمایش ها وجود ندارد. وی همچنین بر اساس این نکته که برنامه های ترکیبی باید در خدمت یک خط اصلی داستانی باشند، معتقد بود که بخش های مختلف برنامه (مخصوصا آیتم معرفی حیوانات) این ویژگی را ندارد و در صورت حذف آن از برنامه هیچ اتفاقی نمیافتد. این در حالی است که در این آیتم اطلاعات در باره ی حیوانات مختلف به صورت رگباری و پشت سر هم بیان می شود که برای فهم کودک حجم زیادی است.

آقای حبیبی با اشاره به موفقیت آقای حسینی در ساخت برنامه برای نوجوانان،ظرافت ها و حساسیت های بیشتر برنامه سازی برای کودکان را گوشزد کرد و نقد اساسی خودنسبت به این برنامه را اینگونه بیان نمود که موضوع دانش و اختراع با فضای جزیره، کاپیتان،کشتی و ملوان ارتباط مستقیمی ندارد، چرا که کودکان از هر شغل و لباسی انتظاراتی دارند و این برنامه از این منظر گمراه کننده است. وی با اشاره به ضعف دیالوگ ها، نبود جذابیت مجری ها، نبود میزانسن در کار، ضعف تیتراژ در انتقال فضا و موضوع برنامه، و…  به این نکته اشاره کرد که در هنگام نمایش آزمایشی جذاب در برنامه تلویزیونی، هرچند به مخاطب گوشزد شود که این آزمایش را باید به همراه والدین و بزرگتر اجرا کند، کودک الزاما قبول نخواهد کرد و امکان ایجاد خطر برای ویوجود دارد.

در پایان آقای حسینی تهیه کننده ی برنامه به پاسخ گویی در باره ی برخی نقدها پرداخت واظهار داشت که در انتخاب و طراحی دکور با فکر قبلی و بر اساس پژوهش هایانجام شده مبنی بر جذابیت بیشتر طراحی تخت و کنتراست بالای رنگ سیاه و سفید و با کمک گیری از طراحان گرافیک انجام شده است. وی در ادامه با اشاره به اینکه ایران در آمارتولید علم در منطقه واقعا نظیر یک جزیره است، گفت برای فضای تخیل و ماجراجویی کشتی،ملوان و ناخدا برای بیان مطالب انتخاب شد و تمام آزمایش ها و معلومات ارائه شده (کهتوسط تیم متخصص علمی تهیه و تدوین شده است) در سطح معلومات و دروس ابتدایی بوده است.وی در دفاع از انتخاب شخصیت ناخدای کشتی به عنوان شخصیت اصلی به جای دانشمند، اظهارداشت هدف ما در این برنامه این بوده تا بیان کنیم که علم و علم آموزی (مخصوصا علوم پایه و اصول اصلی علمی) برای یک تیپ یا قشر خاص منحصر نیست و همه ی مردم باید به دنبال علم آموزی باشند و برای طراحی شخصیت ملوان و ناخدا بسیار فکر شده و طراحی های مختلفی صورت پذیرفته است. وی در پایان اشاره کرد که برای سری های بعدی این برنامه قصد داریم تا شخصیت های جدیدی نظیر دختر و همسر ناخدا (که در یک جزیره دیگر زندگی می کند) و همچنین آشپز کشتی را به مجموعه اضافه نموده و از سری چهارم به بعد داستان را در یک سیاره یدیگر روایت کنیم.

نویسنده : عباس قائمی