بازی‌های رایانه‌ای به یکی از ابزارهای مهم سرگرمی و آموزش کودکان تبدیل شده‌اند.

در حالی که این بازی‌ها می‌توانند مهارت‌های شناختی و اجتماعی را تقویت کنند، استفاده نادرست از آنها می‌تواند به وابستگی و مشکلات روانی کودکان بیانجامد. از این رو، مدیریت صحیح بازی‌های رایانه‌ای برای والدین ضروری است تا تعادل سالمی میان سرگرمی و سلامت روانی فرزندان خود ایجاد کنند.

به گزارش انجمن تخصصی کودک و رسانه به نقل از ایرنا- امروزه بازی‌های رایانه‌ای به یکی از جذاب‌ترین و پرکاربردترین ابزارهای سرگرمی برای کودکان تبدیل شده‌اند. این بازی‌ها، علاوه بر سرگرمی، می‌توانند به یادگیری و تقویت مهارت‌های مختلف کمک کنند و زمینه‌ای برای رشد ذهنی و اجتماعی کودکان فراهم آورند. با این حال، بازی‌های رایانه‌ای در صورتی که بدون نظارت و مدیریت استفاده شوند، می‌توانند اثرات منفی بر سلامت روانی و جسمانی کودکان بگذارند و موجب وابستگی یا حتی پرخاشگری در آنها شوند. بنابراین، والدین باید بتوانند با استفاده از روش‌های اصولی، زمان و نوع بازی‌های فرزندان خود را مدیریت کنند تا از مزایای این مهم به شکلی سالم و متعادل بهره‌مند شوند.

مدیریت بازی‌های رایانه‌ای تنها یک روش پیشگیرانه در دوران کودکی نیست، بلکه به شکل‌گیری شخصیت، چگونگی مواجهه با چالش‌ها و واکنش‌های احساسی کودکان در بزرگسالی نیز کمک می‌کند. کودکانی که از دوران کودکی با اصول صحیح مدیریت زمان و خودکنترلی آشنا می‌شوند، در آینده نیز راحت‌تر می‌توانند بر مشکلات وابستگی به فناوری، اعتیاد به بازی‌های آنلاین و استفاده افراطی از شبکه‌های اجتماعی غلبه کنند. این مهارت‌ها به رشد روانی سالم‌تر و افزایش توانایی مدیریت استرس و خویشتنداری کمک می‌کنند.

مدیریت بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند فرصتی برای والدین فراهم کند تا مهارت خودکنترلی و مسئولیت‌پذیری را در کودکان تقویت کنند. این موضوع به کودکان می‌آموزد که چگونه در برابر وسوسه بازی‌های طولانی‌مدت مقاومت کنند و بتوانند میان فعالیت‌های مختلف خود تعادل ایجاد کنند. برای این منظور، والدین می‌توانند به کودکان اجازه دهند که خود زمان بازی را مدیریت کنند و فقط در صورت لزوم نظارت کنند. این روش، حس اعتماد به نفس و مسئولیت‌پذیری را در کودکان تقویت می‌کند.

در این مطلب به بررسی راهکارهای موثر برای مدیریت بازی‌های رایانه‌ای کودکان می پردازیم تا اینگونه بتوان به بهترین شکل از این ابزار برای رشد سالم کودکان استفاده کرد.

تعیین دقیق زمان بازی بر اساس سن کودک

کودکان در سنین مختلف، نیازهای متفاوتی دارند و تعیین زمان مناسب برای بازی باید بر اساس سن و شرایط آنها صورت گیرد.
کودکان زیر ۶ سال: متخصصان توصیه می‌کنند که کودکان این سن به طور کلی وقت بسیار محدودی را صرف صفحه نمایش کنند زیرا در این سن مغز و سیستم عصبی آنها در حال رشد سریع است و نیاز به فعالیت‌های فیزیکی و ارتباطات چهره به چهره دارند.
کودکان ۶ تا ۱۲ سال: این گروه می‌توانند از یک ساعت بازی روزانه بهره‌مند شوند، به شرط آنکه محتوای بازی مناسب باشد و زمان بازی با فعالیت‌های فیزیکی، آموزشی و تفریحی دیگر همراه باشد.
نوجوانان بالای ۱۲ سال: این گروه ممکن است به ۲ ساعت بازی نیز نیاز داشته باشند اما بهتر است این زمان با فعالیت‌های اجتماعی و مطالعه ترکیب شود.

انتخاب بازی‌های متناسب با سن و سطح رشد

انتخاب بازی باید بر اساس سن، نیازهای رشد و علایق کودک انجام شود. بازی‌های آموزشی و تعاملی و بازی‌های مهارتی می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای توسعه خلاقیت و حل مسئله باشند. این انتخاب‌ها باید با دقت و براساس ویژگی‌های هر بازی و پیامدهای روانی احتمالی آن انجام شود. بازی‌های بسیار خشونت‌آمیز ممکن است کودکان را نسبت به خشونت بی‌تفاوت کنند یا باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه شوند.

ترغیب به فعالیت‌های جایگزین و غیردیجیتالی

از کودک خود بخواهید که علاوه بر بازی‌های رایانه‌ای به فعالیت‌های دیگری همچون ورزش، هنرهای تجسمی، مطالعه و بازی‌های گروهی بپردازد. به‌عنوان نمونه در زمینه ورزش می‌توانید کودک را به دوچرخه‌سواری، فوتبال یا شنا تشویق کنید. این فعالیت‌ها به تقویت تعاملات اجتماعی، توانایی‌های جسمانی و افزایش اعتماد به نفس کودک کمک می‌کنند. فعالیت‌های هنری همچون نقاشی و کاردستی نیز می‌توانند خلاقیت و احساسات کودکان را تقویت کنند.

برقراری ارتباط و گفت‌وگو با کودک درباره‌ بازی‌ها

گفت وگو با کودکان درباره‌ بازی‌هایی که انجام می‌دهند، کمک می‌کند که احساس کنند علایق آنها مورد توجه است. این کار باعث می‌شود که کودک احساس راحتی بیشتری در بیان احساسات و نظرات خود داشته باشد و در عین حال، شما می‌توانید بر محتوای بازی‌ها نظارت غیرمستقیم داشته باشید. همچنین این گفت وگوها فرصتی برای آموزش نکات اخلاقی و اجتماعی به کودکان است. می‌توانید از کودکان بپرسید که چه چیزی در بازی برای آنها جالب است و از طریق پاسخ‌ها به علایق و خواسته‌های کودکان پی ببرید.

نظارت مستقیم و استفاده از پلتفرم‌های کنترل والدین

از نرم‌افزارها و ابزارهای کنترل والدین برای محدود کردن دسترسی به محتواهای نامناسب استفاده کنید. این ابزارها اجازه می‌دهند که زمان بازی را تنظیم و دسترسی کودک به بازی‌ها و محتواهای مختلف را محدود کنید. این نرم‌افزارها معمولاً گزارش‌هایی درباره فعالیت‌های آنلاین کودک ارائه می‌دهند و این امکان را می‌دهند که از دور بر فعالیت‌های دیجیتال کودک نظارت داشته باشید.

الگوسازی رفتار دیجیتال صحیح

نوع رفتار والدین و محیط خانواده تاثیر زیادی بر عادات کودک دارد. اگر والدین خود نیز زمان زیادی را صرف استفاده از دستگاه‌های دیجیتال کنند، کودکان احتمالاً از آنها الگوبرداری خواهند کرد. در واقع، ایجاد یک محیط خانوادگی که در آن اعضای خانواده تعادل میان فعالیت‌های دیجیتال و دیگر فعالیت‌ها را رعایت کنند، می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر چگونگی استفاده‌ کودک از بازی‌های رایانه‌ای داشته باشد. والدینی که خودشان محدودیت‌هایی برای استفاده از تکنولوژی قائل می‌شوند، به کودکان نشان می‌دهند که استفاده صحیح از فناوری نیاز به مدیریت دارد و بخش کوچکی از زندگی است، نه محور اصلی.

آموزش خودکنترلی به کودکان برای مدیریت زمان بازی

به کودکان بیاموزید که خود آنها توانایی کنترل زمان بازی را داشته باشند. می‌توانید با آنها توافق کنید که پس از یک ساعت بازی، چند دقیقه استراحت کنند و سپس فعالیت دیگری را انجام دهند. این فرآیند باعث می‌شود که کودکان یاد بگیرند چطور زمان خود را مدیریت کنند و بدون نیاز به گوشزد والدین به موقع از بازی فاصله بگیرند.

انتخاب بازی‌های جایگزین با محتوای آموزشی و مفید

برخی از بازی‌های رایانه‌ای که جنبه آموزشی دارند، می‌توانند به رشد و تقویت مهارت‌های کودک کمک کنند. بازی‌های آموزشی برای یادگیری زبان و تقویت ریاضیات نمونه‌هایی از بازی‌های آموزشی مناسب هستند. این بازی‌ها علاوه بر اینکه سرگرم‌کننده هستند، به کودک کمک می‌کنند که مهارت‌های جدیدی یاد بگیرد.

توصیه به استراحت و خودمراقبتی هنگام بازی‌های طولانی مدت

یکی از مشکلات رایج در بازی‌های طولانی مدت، مشکلات جسمی همچون خشکی چشم، سردرد و خستگی عضلانی است. به کودکان خود بیاموزید که در حین بازی هر ۳۰ دقیقه یا یک ساعت، چند دقیقه استراحت کنند و تمرینات ساده‌ کششی یا ورزشی انجام دهند. این توصیه باعث می‌شود که کودک با حفظ سلامتی جسمانی، از بازی‌های رایانه‌ای لذت ببرد و دچار آسیب‌های جسمی نشود.

تشویق به انتخاب آگاهانه‌ بازی‌ها

تفاوت بازی‌ها از نظر محتوا، هدف و سطح تاثیرگذاری بسیار مهم است و بهتر است والدین همراه با کودک در انتخاب بازی‌ها شرکت کنند. این مشارکت در کنار آن که به کودک می‌آموزد که به‌صورت آگاهانه به انتخاب بازی‌ها بپردازد، فرصتی برای آموزش ارزش‌های خانوادگی و تربیتی نیز فراهم می‌آورد. والدین می‌توانند بازی‌هایی را پیشنهاد دهند که با ارزش‌ها و باورهای آنان هماهنگی بیشتری دارند و از این طریق به تقویت شخصیت کودک نیز کمک می‌کنند.

نتیجه‌گیری

بازی‌های رایانه‌ای می‌توانند ابزارهایی بسیار موثر برای سرگرمی و آموزش کودکان باشند اما نیازمند نظارت و مدیریت مناسب از طرف والدین هستند. رویکردی که به تعادل میان استفاده از بازی‌ها و فعالیت‌های دیگر توجه کند، به رشد روانی، جسمانی و اجتماعی کودکان کمک می‌کند و تاثیرات منفی بازی‌ها را به حداقل می‌رساند. مدیریت بازی‌های رایانه‌ای با نگاه بلندمدت به پرورش یک کودک سالم یاری می رساند و زمینه‌ساز رشد و پرورش یک فرد بزرگسال متعادل و مسئولیت‌پذیر نیز می‌شود. با ایجاد محیطی آگاهانه و حمایتی، والدین می‌توانند به کودکان خود کمک کنند که از بازی‌های رایانه‌ای به شکلی مفید و سازنده بهره ببرند و از آنها به عنوان ابزاری برای رشد و تعالی فردی استفاده کنند.