پرخاشگری کودکان یکی از اختلالات رفتاری است که می تواند عوامل و دلایل متعددی داشته باشد. ریشه و علت این رفتار باید شناسایی شود زیرا در صورت برطرف نکردن آن، این مشکل افزایش پیدا می کند و معضلات دیگری را هم به همراه می آورد.

به گزارش انجمن تخصصی کودک و رسانه به نقل از ایرنابازار، پرخاشگری در دوران کودکی باید جدی گرفته شود زیرا می تواند زمینه ساز رفتارهای پرخطری باشد و در صورت درمان نشدن سبب خواهد شد تا در بزرگسالی پیامدهای آن ادامه پیدا کند. کودکان پرخاشگر نمی توانند روابط اجتماعی سالم برقرار کنند و در حل تعارض فردی و گروهی توانایی کافی ندارند، به همین دلیل به خشونت روی می آورند. آنچه در این میان از اهمیت بالایی برخوردار است، عوامل موثر بر ایجاد این نوع رفتارهاست که از آن جمله می توان به نهادهای خانواده، مدرسه، دوستان و به طور کلی جامعه اشاره کرد. نهادهای بیان شده در کنار عوامل روانی و درونی در زمره عامل هایی به شمار می روند که بایستی در ریشه یابی و مهار پرخاشگری در کودکان به آن توجه کرد.

پرخاشگری می‌تواند در جریان رشد طبیعی کودک شکل بگیرد اما هنگامی که بیش از اندازه بروز پیدا کند، باید به آن توجه کرد و در جهت رفع آن برآمد. کودکان به دلیل ناتوانی در کنترل خشم، عوامل بیولوژیکی، بدرفتاری والدین و کمبود مهارت‌های ارتباطی به پرخاشگری روی می آورند.

خانواده از روش های گوناگون می تواند در بروز و تشدید پرخاشگری کودکان نقش ایفا کند که مهم ترین آنها همچون چگونگی برخورد والدین با نیازهای کودک، وجود الگوهای نامناسب در نهاد خانواده، تشویق رفتار پرخاشگرانه و تنبیه هستند. نکته مهم برای پیشگیری از پرخاشگری، داشتن روابط دوستانه والدین با فرزندان خود به شمار می روند زیرا نبود این عامل، سبب ایجاد شکاف گسترده میان آنها خواهد شد و زمینه ساز پرخاشگری و بدفتاری می شود.

لایل بروز پرخاشگری در کودکان

بروز پرخاشگری در کودکان دلایل گوناگونی داد و به عوامل مختلفی بستگی دارد. در زیر برخی از این دلیل ها را مرور می کنیم.

• تجربه ناکامی و محرومیت از یک هدف

پرخاشگری گاهی به دلیل ناکامی در عدم دستیابی به هدفی مشخص، بی توجهی به کودک در موقعیت موردنیاز، برطرف نشدن فوری نیازهای کودک، موفق نشدن کودک در موقعیت های گوناگون و نداشتن اعتماد به ‌نفس بروز می کند.

• یادگیری‌های مشاهده‌ای

هنگامی که کودک در روابط خود در می یابد که می تواند با پرخاشگری به هدف خود برسد، از این روش استفاده می کند.

• وجود مشکل در خلق و خو

کودکانی که نسبت به تغییرات، آن چنان که باید منعطف نیستند و به خوبی نمی توانند احساس خود را بیان کنند، بیشتر در معرض پرخاشگری قرار می گیرند.

• ناتوانی در برقراری ارتباط

برخی اوقات به دلیل نداشتن مهارت کافی در برقراری ارتباط کلامی، کودک با بداخلاقی و کج خلقی سعی می کند تا با دیگران ارتباط برقرار کند.

• بی توجهی به نیازهای کودک

کودک هنگامی که نتواند توجه دیگران را برای برطرف کردن نیازهایش به خود جلب کند، به پرخاشگری و بدخلقی روی می آورد.

• وجود برخی اختلالات در پرخاشگری کودکان

وجود اختلالاتی همچون نقص‌توجه و بیش‌فعالی، نافرمانی مقابله‌ای و اختلالات سلوک می‌تواند سبب پرخاشگری شود.

• وجود قوانین دشوار و والدین سخت گیر

والدین سخت گیر، فرزندان خود را بسیار محدود می کنند و نمی گذارند کودک چیزی را تجربه کند و با آزمون و خطا فرا بگیرد. پس به دلیل وجود مقررات سخت تربیتی، کودک به پرخاشگری روی می آورد.

• نداشتن احساس امنیت و آرامش در خانه

محیط ناآرام خانه بر کودک تاثیر می گذارد و باعث می شود، کودک مضطرب شود و رفتارهای پرخاشگرانه از خود بروز دهد.

• نداشتن اعتماد به ‌نفس

اعتماد به ‌نفس ناکافی و کم بودن عزت‌نفس کودک سبب می‌شود که با پرخاشگری و ایجاد ترس در دیگران بکوشد تا مشکلات خود را جبران کند.

راهکارهای مقابله با رفتار پرخاشگرانه کودک

بهترین راهکارهای مقابله با رفتار پرخاشگرانه در کودکان به شرح زیر است:

• حفظ آرامش و تسلط بر رفتار

تسلط بر رفتار خود و آرام بودن در برابر رفتار پرخاشگرایانه بهترین راه برای مقابله با پرخاشگری در کودکان است. همچنین در صوزت استمرار در پرخاشگری می توان از متخصص و مشاوره نیاز کمک گرفت.

• تسلیم نشدن در برابر رفتارهای تهاجمی و پرخاشگرایانه

یکی از اشتباهات زیاد افراد به ویژه والدین این است که در برابر رفتارهای تهاجمی و پرخاش کودک به سرعت تسلیم می شوند زیرا با این کار رفتار نامناسب در او تقویت و سبب می شود تا رفتار نامناسب خود را دگربار تکرار کند.

• توجه و تشویق رفتارهای خوب و مناسب

شناخت رفتارهای درست و اعمال نیک کودک و تشویق و تمجید آن می تواند از بروز رفتارهای عصبی و پرخاشگرایانه جلوگیری کند و سبب افزایش رفتار مطلوب و احتمال تکرار آن شود.

• به کودک زمان بدهید

اگر کودک از خود رفتار نامناسب انجام داد، نباید واکنش سریع نشان داد زیرا این امر باعث می شود او به تکرار رفتار خود اصرار بورزد.

• داشتن رفتار و قوانین یکسان

داشتن رفتار یکسان در ارتباط با یک موضوع در مکان و زمان های گوناگون از جمله راهکارهای مقابله با پرخاشگری به شمار می رود. رفتار و قوانین یکسان در برابر رفتار پرخاشگرانه سبب می شود که او دریابد که نمی تواند با پرخاش و بدرفتاری به هدف خود دست یابد.

• ارزیابی رفتار والدین در برابر کودک

والدین همواره باید رفتار خود را ارزیابی و تحلیل کنند و در یابند که چه رفتاری در آنها باعث شده است تا کودک به رفتارهای پرخاشگرایانه روی بیاورد. باید دانست با رابطه‌ پایدار و دوستانه با کودک می توان سبب بروز رفتارهای مناسب در او شد.

• دور نگه داشتن کودک از محرک‌ها

برای جلوگیری از بروز پرخاشگری در کودک باید او را از محرک‌های بالقوه‌ که سبب بروز اینگونه رفتارها می شود، دور کرد. در واقع هر کودکی، محرکی دارد، برای یافتن آن می توان با دقت در رفتار کودک به علل و محرک ها دست یافت.

• حق انتخاب به کودک

‌حق انتخاب دادن به کودک؛ در ارتباط با کودکانی که به دلیل نداشتن قدرت انتخاب به پرخاشگری روی می آورند، می‌تواند بسیار مثمرثمر باشد.

• کمک گرفتن از روانشناس و روانپزشک

اگر رفتار پرخاشگرایانه کودک شدت پیدا کرد و سبب درگیری با دیگران و بروز مشکلات فراوانی شد، بایستی برای حل اساسی آن به روان‌شناس یا روان‌پزشک مراجعه کرد.