زبان مادری یا زبان رسمی ؛ رسانه کودک به عنوان یک پل!

مدخل

همکلاسی دو رگه ایرانی – ترکی داشتم که متولد آنکارا بود از مادری اهل ترکیه، در هفت سالگی سه ماه تابستان به منزل عمو در تهران فرستاده شد تا فارسی را یاد بگیرد و آماده دبستان و سواد آموزی به زبان فارسی در ایران شود، فشارها و شکنجه هایی که برای فراگیری ضرب الاجلی زبان فارسی تحمل کرده بود باعث شده بود دچار تیک عصبی شود. سالها بعد در خوابگاه دانشگاه دوستان ترک و کرد و عرب از تجارب مشابه در کشورمان ایران می گفتند. اینکه تا هفت سالگی تنها منبع مواجهه با زبان فارسی تلوزیون و کارتون های فارسی زبان بود که عموما با زبان محاوره ای و شکسته با لهجه تهرانی بود و تماما با زبان رسمی و فاخر کتاب های مدرسه با گویش فاخر فارسی در تضاد بودند. رنجی که این کودکان در فراگیری فارسی در سالهای اول دبستان کنار سواد آموزی و بار آموزشی متحمل می شدند قابل وصف نیست.

بعد از فرآیند سواد آموزی همین کودکان دو زبانه وقتی به سراغ خواندن کتاب های کودک می رفتند بسیاری از کتابهای گروه سنی شان به زبان محاوره و شکسته نوشته شده بود و باز هم گیجی و عدم تطبیق شکل می گرفت.

از آنجایی که مبتنی بر اصل پانزدهم قانون اساسی یادگیری زبان مادری یک حق مسلم است اما عدم تطبیق فرهنگی و رسانه ای ما با جهان-زیست کودکان اقوام مختلف عامل ایجاد شرایط بغرنجی در یادگیری ، رشد شناختی ، اعتماد به نفس و انگیزه حضور در مدارس رسمی شده است.

نقش رسانه

نقش بسیار مهم تلوزیون و برنامه های کودک در همسان سازی و آشنایی همه کودکان ایران با زبان رسمی کشور را نمی توان در عرصه هویت یابی کودکان دو زبانه اقوام ایرانی از نظر دور داشت. فشار زیادی که کودکان دو زبانه هم در خانه و هم در مدرسه بین زبان مادری – زبان فارسی محاوره ای – زبان فارسی رسمی آموزشی متحمل می شوند با مقداری برنامه ریزی در شبکه های استانی و شبکه های پویا و نهال  قابل مدیریت است.  به عنوان یک پیشنهاد اگر شبکه های استانی بتوانند انیمیشن ها را با دو حالت زبان بومی و زبان رسمی فارسی  بدون شکستگی برای گروه سنی خردسال نمایش دهند شاید بتوانند به عنوان حلقه واسطی برای هویت یابی کودکان با کمترین فشار عمل کنند. آموزش های شنیداری قواعد زبان فارسی رسمی در این دوره سنی شکل می گیرد هرچه تفاوت بین زبان بومی وزبان رسمی کمتر شود و هر دو به کودک عرضه شود می توان امیدوار بود با رنج کمتری قواعد زبانی و نگارشی  هم در زبان بومی و هم زبان رسمی فارسی را فرا گیرد. این مهم یک عزم راسخ می خواهد تا رسانه کودک پلی باشد برای فرهنگ بومی اقوام و آموزش رسمی ملی ما ایرانیان.

نویسنده: سحر سلطانی