در یکصدونهمین نشست کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان موضوع سواد کتاب خواندن با بررسی «مشکلات خواندن و ارزیابی خواندن کودکان در مناطق دو زبانه» برگزار شد.

کتاب به گزارش انجمن تخصصی کودک و رسانه به نقل از اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، در این نشست که بعدازظهر روز یک‌شنبه ۲۰ آبان ۱۴۰۳ ساعت ۱۳ تا ۱۵ برگزار شد، شیما نبی‌فر دکتری زبان‌شناسی همگانی و سمیه لیاقت دکتری سنجش آموزش درباره مشکلات و دشواری‌های کتاب خواندن صحبت کردند.

شیما نبی‌فر با بیان این‌که دو نوع درک خواندن داریم گفت: اول درک سطحی یا کلمه به کلمه و مورد دوم درک عمیق یا در سطوح بالاتر.

وی تصریح کرد: درک سطحی اطلاعاتی است که به طور مستقیم در متن بیان شده و پیش نیازی برای درک عمیق است. در درک عمیق نیز فرآیند درک عمیق از درک سطحی بالاتر می‌رود و براساس فرآیند تفکر از قبیل استنباط، تعبیر، تفسیر بر ترکیب اطلاعات استوار است. در اینجا فرد نیاز به کنکاش و چالش ذهنی دارد.

این زبان‌شناس در ادامه به انواع خواندن پرداخت و اظهار کرد: خواندن تعبیری: به منظور استنباط صورت می‌گیرد و فرآیند دستیابی به ایده‌هایی است که به طور مستقیم در متن ارائه نشده است. همچنین به منظور یافتن مرجع ضمایر، قیود و واژه‌های حذف شده در متن صورت می‌گیرد.

وی افزود: خواندن انتقادی: عبارت است از ارزیابی متن نوشتاری و نتیجه‌گیری درباره صحت و موقعیت زمانی هر متن. در خواندن انتقادی خواننده فعالانه و در مورد متن از خود سؤال می‌کند و ایده‌هایی که در متن بیان شده را با تجربه‌های قبلی که در ذهن دارد مقایسه می‌کند.

نبی‌فر ادامه داد: کودکان ابتدا ممکن است بر خواندن سطحی تکیه کنند و بعد با کسب تجربه و آموزش، خواندن انتقادی را بیاموزند. اما اگر آموزش لازم را نبینند به خواندن انتقادی نمی‌رسند.

وی سپس با اشاره به این‌که فرد برای رسیدن به درک باید دانش کافی در این موارد داشته باشد؛ مؤلفه‌های خواندن را سطوح پردازش زبان‌شناختی و مولفه‌های زبان شناختی عنوان کرد و سطوح زبان را سطح واجی، سطح حرفی و واژگانی، سطح نحوی و سطح معنایی نام برد.

این پژوهشگر بیان کرد: پژوهش‌ها نشان می‌دهد تشخیص واژه‌ها در فرآیند خواندن شناسایی و تشخیص واژه‌ها از مهم‌ترین مؤلفه‌های خواندن است.

نبی‌فر در ادامه در تعریف خواننده ماهر و خواننده کم مهارت گفت: خواننده ماهر واژه‌ها را سریع می‌خواند و هنگام خواندن نیاز به تجزیه و تحلیل ندارد. خواننده کم مهارت: واژه‌ها را با سرعت کمتر می‌خواند و نیاز به تجزیه و تحلیل واژه دارد.

وی استفاده از واژه‌های آشنا برای کودکان را از راه‌های ارتقا خواندن در کودکان عنوان کرد و گفت: بافت متن را طوری تنظیم کنیم که کودک سریع بتواند از جمله قبل و بعد واژه‌ها را بازشناسی کند.

این زبان‌شناس بیان کرد: مشکلات خواندن می‌تواند ابتدا از سطح حرف، بعد سطح واژه و در ادامه سطح جمله شروع شود.

نبی‌فر در تعریف ضعیف فهمی اظهار کرد: این‌ها افرادی هستند که به‌خوبی از عهده تشخیص صداها برمی‌آیند اما در پردازش معنایی مشکل دارند و ممکن است در سطوح بالاتر به مشکل بخورند.

تأثیر آموزش معلمان بر ارتقای خواندن دانش‌آموزان

در ادامه این نشست تحلیل سنجش شناختی داده‌های پرلز برای کودکان دوزبانه و بررسی نتایج آموزش معلمان بر ارتقای مهارت خواندن دانش‌آموزان دوزبانه از جمله مباحثی بود که سمیه لیاقت دکتری سنجش آموزش درباره آن صحبت کرد.

وی به بیان آمار از وضعیت خواندن و توانایی دانش‌آموزان و دو زبانه‌ها پرداخت و گفت: ۲۴ درصد دانش‌آموزان بر پنج مهارت اصلی خواندن مسلط هستند.

لیاقت در ادامه با بیان مثال‌هایی به بررسی مشکلات دو زبانه‌ها پرداخت و از روش‌های توانمند کردن دانش‌آموزان در این موضوع از طریق رفتار معلمان گفت.

بیان روند انجام پژوهش‌های مرتبط با مهارت‌های خواندن از دیگر مباحثی بود که این پژوهشگر مورد بررسی قرار داد.

سمیه لیاقت در پایان تصریح کرد: مهم‌ترین عنصر افزایش مهارت‌های مطالعه بچه‌ها این است که از خواندن‌شان لذت ببرند و بهترین کار این است که دنبال کتاب‌هایی برویم که بچه از آن لذت ببرد. هرجا معلمی بیشتر به این موضوع پرداخته نتیجه بهتری دریافت کرده است.

یکصدونهمین نشست کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با موضوع سواد خواندن ۵ به «مشکلات خواندن و ارزیابی مطالعه کودکان در مناطق دو زبانه» روز یک‌شنبه ۲۰ آبان ۱۴۰۳ در کتابخانه مرجع کانون برگزار شد.