وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آیین رونمایی از سند ملی «خواندن و ترویج مطالعه مفید» از مسئولیت و تکلیف ۲۱ نهاد در اجرای این سند خبر داد و گفت؛ این سند باید با جدیت اجرایی شود.

به گزارش انجمن تخصصی کودک و رسانه به نقل از (ایبنا) مراسم رونمایی از سند ملی «خواندن و ترویج مطالعه مفید» شنبه (۲۳ تیرماه) با حضور محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مهدی رمضانی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، محمدرضا هراتی معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی، ابراهیم کریمی رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان، سیدمحمد هاشمی جانشین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، میثم نیلی رئیس مجمع ناشران و کتابفروشان و حامد عبدوس مدیرکل تامین منابع نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، در ساختمان ستاد مرکزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار شد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این نشست درباره سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید گفت: نخستین گام در اجرای سند نوع ابلاغ رونمایی اشاعه و ترویج است. سند به صورت مکتوب در فرایند اداری ابلاغ شده و دستگاه های مسول باید وظایف و تکلیفشان زا انجام دهند، ۲۱ نهاد مسول و تکلیفی دارند که باید انجام دهند. نهاد کتابخانه‌های عمومی هر سال به رسانه‌ها درباره انجام این سند توضیح دهد، یعنی سال بعد دبیرکل نهاد کتابخانه‌ها هرکسی بود درباره اجرای سند گزارشی را ارائه کند. این توضیح باید به شورای انقلاب فرهنگی نیز ارائه شود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: یک زمانی سند نداشتیم و نیازمند راهبرد مشخص بودیم اما اکنون این سند وجود دارد و باید جدیت در اجرای آن انجام شود.ان‌شالله با مطالبه صنوف مختلف اهالی رسانه و نخبگان این سند اجرایی شود.

اسماعیلی با اشاره به اینکه توفیقات خوبی در حوزه فرهنگ داشتیم، ادامه داد: رهبر انقلاب اسلامی از بحث نهضت کتابخوانی یاد کردند، این نهضت یک بحث فراگیر است و باید با همکاری دستگاه‌ها رخ بدهد.

وی با بیان اینکه موضوع مصرف فرهنگی به شدت مورد توجه است. عنوان کرد: کشمکش میان والدین یا فرزندان برای کتابخوانی بیشتر و صرف وقت کمتر در فضای مجازی موضوع مبتلابه همه خانواده‌هاست. در دولت موظفیم زمینه‌های تغییر ذائقه‌ها را مطابق با اولویت‌ها و نظام هنجارها و فرهنگ اسلامی فراهم کنیم.

اسماعیلی با اشاره به مباحث مطرح شده در روزهای اخیر گفت: در روزهای اخیر می‌شنویم که یک دولت فرهنگی می‌خواهیم نه فرهنگ دولتی، امیدواریم مقابله با فرهنگ دولتی حذف نظام‌های نظارتی و پوششی و حمایتی دراین زمینه نباشد. اکنون برخی از تشکل‌ها برای حذف ممیزی‌ها بیانیه دادند. اعتقاد به دولت فرهنگی اگر این است، تعبیر نادرستی است. نباید روی هنجارها نظام ارزشی و اسناد بالادستی ایجاد شبه و ضعف کنیم.

وی با بیان اینکه نظام ارزشی و فرهنگ دینی این کشور با اشاره به سابقه ۴۵ ساله نظام اسلامی و با اتکا به اسناد بالادستی و رویه‌ها شکل گرفته است، گفت: باید براساس این رویه‌ها صحبت کنیم. تغییر اساس هر نهاد، پویایی است، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۷۹ آیین‌نامه جدید را به تصویب نهاد بالادستی رساند.

اسماعیلی با اشاره به اینکه اساسنامه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مصوبه سال ۶۵ است، عنوان کرد: امروزه مسائل جدیدی مطرح است و براساس این مسائل باید نظام مدیریتی خود را ارتقا دهیم اما این مسائل مدیریتی به معنای حذف اصول حاکمیتی نیست. در دولت سیزدهم با موصوع و محوریت مردمی بر در اختیار گذاشتن مباحث در اختیار صنوف جبهه انقلاب فرهنگی و تشکل‌های فرهنگی و مردمی تاکید داشتیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه سال گذشته یک میلیارد تومان برای حمایت از انجمن‌ها و تشکل‌های فرهنگی در نظر گرفته شد، گفت: در حوزه هنری، وقتی به سفر استانی می‌رفتیم می‌گفتند برای حمایت از فلان تشکل هنری در استان کلاً ۱۰ میلیون تومان بودجه قرار داده شد است، اما سال گذشته برای حمایت از تشکل‌ها و انجمن‌ها سقف حمایتی متوسط را تا یک‌میلیارد تومان ارتقا دادیم.

اسماعیلی درباره در اختیار گرفتن بودجه برای حمایت از تشکل‌ها گفت: آیا این پول در اختیار اشخاص و افراد، است؟ خیر این بودجه باید با یک ساز و کار شفاف در اختیار کنشگر و فعال عرضه مورد نظر قرار بگیرد. در سال تحویل دولت، بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان بود امروز که دولت را تحویل می‌دهیم، بودجه ارشاد ۱۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت فرهنگی با خوانش استعماری، به معنای رهاسازی مطلق است، گفت: این نظریه مغایر با نظریه دینی دولت است و حتماً در آینده در خارج از کسوت وزارت موظف هستیم از نظریه «دولت دینی» در بخش فرهنگ حمایت کنیم. وظیفه حاکمیت در بخش حمکرانی فرهنگی نظارت حمایت هدایت است. وزارت ارشاد در بخش سینما ۵۰۰ سینما تحویل گرفت؛ امروز ۹۰۰ سینما تحویل می‌دهد.

اسماعیلی با بیان اینکه در ابتدای تحویل دولت تولید کاغد ۴ هزار تن بوده و امروز این بحث تولید کاغد با افتتاح تولید کاغذ زاگرس به ۴۰۰ هزار تن رسیدیم، گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان در بخش زینک فیلم و جوهر و ملزومات چاپ پیشرفت‌های خوبی داشتیم. در بخش کتابخانه‌های عمومی افتتاح‌های بزرگی در بخش کتابخانه‌ای خواهیم داشت. در بخش کودک و نوجوان جشنواره ویژه کودک و نوجوان امسال برگزار می‌شود. بنیاد پویانمایی را بریا تولیدات محصولات فرهنگی کودک و نوجوان افتتاح شد.

اسماعیلی با اشاره به گزارش رئیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گفت: اکنون در کانون، کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان ۳۰ درصد ترجمه و ۷۰ درصد تالیف است. توجه به متون اصیل ادبی در کانون، توزیع ۳ مییلون جلد کتاب کودک و نوجوان در مدارس از نکات مورد توجه در کانون پرورش فکری است. کتابخوانی در مدارس، بسیار مهم است. ایران ۱۷ میلیون دانش‌آموز دارد؛ بنابراین باید بدنه آموزش و پرورش را به کتابخانه‌های عمومی متصل کنیم.

وی افزود: سال گذشته نمایشگاه کتاب تهران یک‌میلیون و ۷۰۰ هزار کتاب در نمایشگاه کتاب به در خانه‌ها رساندیم. امسال فروش نمایشگاه کتاب تهران به حدود ۶۰۰ میلیارد تومان رسید. اختصاص
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به ساختمان زیبا تاریخی و بازسازی که در شان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور لست، گفت: این ساختمان در شان نهاد کتابخانه‌های عمومی است و به هر حال این ساختمان به‌عنوان یک نماد فرهنگی از نتایج توجه به نهاد کتابخانه‌هاست.

اسماعیلی با بیان اینکه نگرانی‌های شما را درباره اجرای اسناد فرهنگی ابلاغ بیان کرد: نگرانی دوستان را در زمینه نگارش سند می‌فهمم اما این اسناد قابل تحقق و اجراست. کما اینکه سندهای حوزه موسیقی و شهرسازی که در آستانه ابلاغ است، تدوین شده است و به لطف خدا با در نظر گرفتن معیارهای اجرایی حتماً محقق می‌شود. سند ملی سینما و سند ملی هنرهای تجسمی در کارگروه های شورای فرهنگی دولت تدوین شده است.

اسماعیلی با بیان اینکه در وزارت ارشاد با انبوهی از مشکلات در حوزه فرهنگ روبه رو بودیم گفت: سال ۸۴ حوزه اقتصاد فرهنگ ۲۵۰ میلیون تومان ارزش اقتصادی داشت و ۸۰ میلیارد تومان برای مدیریت کتاب در اختیار داشت. سال ۱۴۰۰ اقتصاد کتاب ۱۰ هزار میلیارد تومان برای مدیرت کتاب و ۳۰ میلیارد تومان در اختیار ارشاد بود. امیدواریم منظور از دولت فرهنگی برای رهاسازی حوزه فرهنگ، چنین عاقبتی باشد. دولت سیزدهم اعتبارات بسیار خوبی را در اختیار کتاب قرار داد. در برنامه هفتم توسعه ارتقا بودجه فرهنگ به‌عنوان یک حکم دائمی به تصویب رسید.

رمضانی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در این نشست اظهار کرد: برای اینکه این سند نگاشته شود تلاش شد از فضای کلی سندنویسی که از لحاظ علمی و عملی غیرممکن است؛ فاصله بگیریم و تلاش شد از ظرفیت‌های فرهنگی دستگاه‌ها، حتی طرفیت خیّران و مروجان کتاب و مشارکت مردمی در پیشبرد کتابخوانی استفاده کنیم.

وی در این نشست درباره اتصال مدارس با کتابخانه‌های عمومی گفت: این اتصال باید منطقی تنگاتنگ باشد و در این سند به دقت به آن پرداخته شده است و در این دولت به مقدمه امضای تفاهم نامه با آموزش و پرورش رسیده‌ایم.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با یبان اینکه در این سند تلاش کردیم از ظرفیت‌های مشورتی حاصل شده با دستگاه‌های دیگر در قالب دعوت استفاده کنیم، ادامه داد: این سند فرهنگی نیز حتماً اشکالاتی دارد اما کارگروه اجرایی سند تلاش می‌کند اشکالات را در حوزه عمل مرتفع کند.

رمضانی اظهار کرد: در تدوین سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید تلاش شد به مباحثی مانند توجه به فضای مجازی، گنجاندن زنگ کتابخوانی در مدارس و توجه به نقش آموزش و پرورش در کتابخوانی که از تاکیدات مقام معطم رهبری است، توجه شود و در مجموع باید گفت این سند قابل دسترسی و تحقق است‌.

رمصانی با بیان اینکه در دولت سیزدهم تلاش کردیم علاوه بر توسعه فضا، بنا و زیر ساخت به بخش نرم‌افزاری نیز توجه شود. عنوان کرد: در هیچ دولتی سراغ نداریم رئیس جمهور و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تا این حد توجه ویژه و عملی به حوزه کتابخانه‌های عمومی داشته باشند.

ضمانت اجرایی برای اسناد فرهنگی یک ضرورت حیاتی است

عزیرآبادی، عضو هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی درباره تدوین سند ملی «خواندن و ترویج مطالعه مفید» گفت: تدوین و ابلاغ سند ملی خواندن یکی از دستاوردهای مهم دولت سیزدهم بود و برای ابلاغ این سند از وزارت ارشاد و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تشکر می‌کنم.

وی با توجه به سابقه سندنویسی در کشور گفت: در سند ملی خواندن و ترویج نهضت مطالعه مفید، موارد قابل اتکایی برای اجرای سند در نظرگرفته شده است. هر چند یکی از دل نگرانی های اجرای این سند ضمانت اجرایی این سند و غیر الزام آوردن بودن مفاد اجرایی آن بریا دستگاه‌هاست. یعنی الزامی برای عمل به مفاد سند برای دستگاه ها نیامده است.

عضوی هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی افزود: البته کارگروه اجرایی سند بر اجرای مفاد این سند نظارت خواهد داشت اما بحث الزام‌آوری برای سندهای فرهنگی یک موضوع حیاتی است. استاد فرهنگی حتی اگر بر پایه استاد بالادستی تدوین شده باشد، به خاطر الزام‌آور نبودن، متاسفانه ضمانت اجرایی ندارند.

فعالیت‌های اثرگذار حوزه کتاب دولت سیزدهم قابل مشاهده است رئیس مجمع ناشران در این نشست با تشکر از نهاد کتابخانه‌های عمومی در دولت سه سال سیزدهم، گفت: به‌عنوان یک فعال کتابی و مسئول یک گروهی که الان به پختگی رسیده است، باید عرض می‌کنم از نظر محتوایی زیرساختی و نرم‌افزاری یک پیشرفت خوبی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و زیرمجموعه‌های آن مانند نهاد کتابخانه‌ها در این سال دیده شد.

وی افزود: انگیزه، کارآمدی مدیران و فعالیت‌های اثرگذار حوزه نشر در دولت سیزدهم کاملاً قابل مشاهده است. درباره ابلاغ سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید باید بگویم که این سند با وفاقی که در زیرمجموعه ارشاد ایجاد شد شکل گرفت و مهم البته اجرای این سند است. امیدواریم این سند در دولت بعدی نیز اجرایی شود. هدف اجرای سند ترویج کتابخوانی باشد.

فروغی رئیس هیئت‌مدیره انجمن ناشران کودک و نوجوان در این نشست، اظهار کرد: ابتدا تشکر می‌کنم از کسانی که در تدوین دو سند قبلی و سند کنونی تدوین کردند. دلیل تشکر برای تدوین سند کنونی تدوین سند کامل‌تر در حوزه خواندن است. دو سند قبلی حد و حدودی برای دستگاه‌ها قائل نبود و هرچند تضمینی برای اجرای این سند نیز وجود ندارد اما انگیره و خواستن نهادهای مرتبط می‌تواند اثرگذاری داشته باشد. در این سند باید سه ساحت در بخش چشم‌انداز وجود دارد و هدف باید ترویج کتابخوانی باشد.

برای تهیه کتاب به محتوا دقت شود نه نام فرد

کریمی، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در این نشست درباره اجرای سند ملی خواندن گفت: درباره ه کتاب‌هایی که برای مدارس کتابخانه‌ها تهیه می‌شود به فرد توجه نکنیم و به محتوای کتاب‌ها برای انتخاب توجه شود. صنف ناشران و کتابفروشان در خدمت اجرای این سند خواهد بود.

اجرای سند ملی خواندن را آغاز کردیم

علامتی، رئیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان درباره تدوین سند ملی خواندن گفت: کانون پرورش فکری و نهاد کتابخانه‌ها تلاش خوبی را برای تدوین سند ملی خواندن داشته و خود را ملزم به اجرای این سند می‌داند.

وی افزود: همین حالا در قالب فعالیت تابستانه اجرای مفاد این سند را در بخش خواندن و رجوع به ادبیات کهن را آغاز کردیم. در دولت سیزدهم برای بخش کودک و نوجوان توجهات ویژه‌ای شد. آیت‌الله رئیسی در یکی از بازدیدها به من گفت شما دولت هستید، نباید با ناشران خصوصی رقابت کنید. وسط بایستید و از ناشران خصوصی حمایت کنید.

سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید مشکلات سندهای قبلی را ندارد

کوهی رستمی، رئیس انجمن ارتقا کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: این سند جزو آخرین اسنادی بود که رئیس جمهور شهید ابلاغ کردند و از این منظر باید قدردان این شهید بود. در سندهای قبلی انتقاداتی در حوزه تدوین و اجرا مطرح بود و به نظر می‌رسد در این سند این ضعف‌ها رفع شده است؛ البته در دنیا هیچ روش مشخصی برای ترویج خواندن در دنیا وجود ندارد اما همکاری دستگاه‌ها، خانواده‌ها و بخش‌های مختلف و بدنه فرهنگ است که می‌تواند این سند را به مرحله اجرا برساند.

وی با بیان اینکه ابهام در پیوست وظایف دستگاه‌ها یکی از اشکالات سندهای قبلی بود که در سند فعلی اصلاح شده است، ادامه داد: در سندهای قبلی با تعریف مفاهیم مشکل داشتیم و حتی در بخش تعریف خواندن و مطالعه و تعیین سرانه مطالعه به یک تعریف دقیق نرسیده بودیم اما در این سند این مشکلات مرتفع شده است.

رئیس انجمن ارتقای علمی کتابخانه‌های عمومی کشور با تاکید بر اجرای این سند اظهار کرد: امیدواریم بتوانیم در اجرای این سند آینده روشنی برای کودکان و نوجوانان و اعضای کتابخانه‌های عمومی رقم بزنیم.

سند ملی خواندن همه دستگاه ها را به صورت عملی درگیر کرده است

باقر میرعبدالهی، معاون پژوهش برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در تشریح مفاد این سند با اشاره به دو سند پیشین در حوزه مطالعه با نام‌های «نهصت مطالعه مفید» در سال ۸۹ از سوی شورای انقلاب فرهنگی و سند «ترویج کتاب و فرهنگ کتابخوانی» سال ۹۶ از شورای فرهنگ عمومی ابلاغ شده است، گفت: از آنجا که دبیرخانه سند نهضت مطالعه مفید در نهاد کتابخانه‌ها این پرسش مطرح بود که تیم اجرایی جدید در بخش اجرای این سند چه کرده است و از آنجا که دبیرخانه این سند در نهاد کتابخانه‌ها بود، قرار شد دو سند پیشین پیرونامه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و به‌روز شود و در نهایت سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید تصویب شد.

میرعبدالهی اظهار کرد: این سند در ۱۴ ماده تلاش می‌کند، فرآیند خواندن در کشور را با درنظر گرفتن ذی‌نفعان حوزه نشر عملیاتی کند. توجه به مواد خواندنی در مقدمه و تناسب مواد خواندنی با جامعه خدمت‌گیر که صرفاً اعضای کتابخانه‌های عمومی نیستند و کودکان و نوجوانان کل کشور هستند، در تدوین این سند مورد توجه قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه در سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید به تعریف مفاهیم توجه شده است، اظهار کرد: در تعریف مفاهیم کلیدی ۶ عنوان شامل تعاریف خواندن، مواد خواندنی، ترویج، سبک زندگی اسلامی خواندن و خواننده تبیین شده است.

معاون پژوهش برنامه ریزی و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه های عمومی کشور گفت: در چشم انداز این سند به چهار مفهوم ترویج خواندن خواندن آگاهانه، تفکر انتقادی، افزایش سواد اطلاعاتی که بیاد نسبتش را با سند نویسی مطرح کرد.

وی با اشاره به ماده ۳ سند ملی خواندن گفت: عمومی‌سازی، برطرف کردن چالش‌های حوزه نشر قبل حین و بعد از نشر، توسعه مهارت‌های خواندن و بازطراحی زنجیره خواندن از مفادی است که در این ماده به آن‌ها توجه شده است. در این سند رئیس کارگروه سند ملی خواندن، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، جانشین رئیس کارگروه، دبیرکل نهاد کتابخانه‌ها و دبیرخانه دائمی سند در محل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است.

میرعبدالهی گفت: در ماده هشت سند ملی خواندن در ۶ محور مهم‌ترین تکالیف برای دستگاه‌ها را در بخش تولید منابع خواندنی حتی در بخش تولیدات محصولات گویا و بریل دیده شده است؛ همچنین نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در بخش آوردن نرم‌افزارهای نوین مواد خواندنی آورده شده است. در ماده ۹ این سند برای عمومی‌سازی مواد خواندنی وظایفی را در بخش تولید برای خبرگزاری‌ها پیام‌رسان‌های داخلی صدا و سیما و آموزش و پرورش آورده است، حتی در بخش سینمایی توجه به موصوع اقباس ادبی مورد توجه قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه در ماده ۱۰ سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید برای تسهیل دسترسی به موا خواندنی برای کانون پرورش کوکان و نوجوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد کتابخانه‌های عمومی و شهرداری‌ها تکالیفی گنجانده شده است.

معاون پژوهش برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: در ماده ۱۱ سند، نهاد کتابخاته‌ها ملزم به اجرای مشاوره حضوری خواندن در کتابخانه‌ها شده است و آموزش و پرورش ملزم به گنجاندن زنگ کتابخوانی در برنامه‌های خود شده است؛ همچنین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بحث خواندن دیجیتال وظایفی را بر عهده دارد؛ همچنین این وزارتخانه موظف شده است پیمایش علمی سالانه خواندن ایرانیان به صورت سالیانه انجام دهد.