نشست بخش کودک و نوجوان کنگره ملی شعر و داستان امر به معروف و نهی از منکر با حضور رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه برگزار شد.

به گزارش انجمن تخصصی کودک و رسانه به نقل از  خبرنگار مهر، نشست بخش کودک و نوجوان کنگره ملی شعر و داستان امر به معروف و نهی از منکر روز دوشنبه ۱۸ تیرماه ۱۴۰۳ با حضور حجت الاسلام والمسلمین حاج علی‌اکبری رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه در سالن جلسات شورای سیاستگذاری ائمه جمعه برگزار شد.

مسیر ورود کودکان به عرصه ادب و شعر را هموار کنیم

حجت الاسلام حاج علی‌اکبری رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور با ابراز خرسندی از برگزاری این نشست با حضور شاعران و نویسندگان حوزه کودک و نوجوان این جلسه را شیرین و باصفا توصیف کرد و گفت: این کنگره که در آن فریضه امر به معروف گرامی داشته می‌شود و شعر و ادبیات کودک و نوجوان عرضه می‌شود، نوعی مجاهدت است. برای کار در این حیطه باید خیلی بیش از این‌ها درنگ کرد و اهتمام و سرمایه گذاری و مجاهدت می‌خواهد.

وی گفت: با توجه به اینکه به اقتضا توفیق الهی سال‌های طولانی است که با نوجوانان و جوانان ارتباط نزدیک دارم و به قیمتی بودن این موضوع و عرضه واقف هستم. درک عالم کودکی و نوجوانی ضرورت‌ها و اقتضائات و فوریت‌های خاص خود را دارد، باید مسیرهایی را هموار کنیم که بچه‌ها از دوران کودکی وارد حوزه ادب، هنر و شعر شوند.

رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه اضافه کرد: ضرورت دارد به صورت ملی و فراگیر و با یک پشتوانه قوی و دقیق علمی از اساتید حاذق در جهت استعدادیابی کودکان استفاده شود. اگر به موقع این مسیر را مهیا کنیم، آینده خیلی روشنی را نوید خواهد داد. در این بین رسالت بزرگی بر دوش اهالی فرهنگ و اهل قلم است و سرمایه گذاری اصل ماجراست.

در ادامه حجت الاسلام مختاری رئیس کنگره شعر و داستان امر به معروف و نهی از منکر اظهار کرد: چهارمین سالی است که کنگره ملی شعر و ادب امر به معروف و نهی از منکر تشکیل شده و احساس ما این بود که در حوزه امر به معروف و نهی از منکر یک گارد اجتماعی وجود دارد که ریشه آن علاوه بر کار عمیق دشمن، درک نکردن درست امر به معروف و ترویج درست آن است. متأسفانه در مصداق سراغ حداقلی‌ها رفتیم و خوب اجرا نکردیم.

وی با بیان اینکه هدف ما این بود که یک آشتی بین مردم و حقیقت ناب، مترقی، جامعه‌ساز و تمدن ساز امر به معروف و نهی از منکر اتفاق بیفتد، افزود: تلاش کردیم از ظرفیت شعر و ادب استفاده کنیم. در ایران اسلامی شعر و ادب بهترین ظرفیت برای انتقال مفاهیم و معارف اهل‌بیت (ع) است و در بین مردم کشورمان و شعر و ادب علقه عمیقی وجود دارد.

رئیس کنگره شعر و داستان امر به معروف و نهی از منکر گفت: در سال اول بیش از ۲۳۰۰ اثر به دبیرخانه کنگره رسید و این روند در سال‌های بعد با قوت ادامه پیدا کرد و با ارتباطی که با کشورهای حوزه مقاومت اسلامی و جهان اسلام گرفته شده ظرفیت بین المللی شدن آن تحقق پیدا خواهد کرد. در چند سالی که کنگره برگزار شده ذخیره بسیار برجسته‌ای و گنجینه‌ای از ادب، هنر و ذوق اهل قلم فراهم شده که در اختیار مجموعه‌های مختلف از جمله صداوسیما و رادیو معارف قرار گرفته است تا از این ظرفیت به عنوان پایه اتفاقات بعدی استفاده کنند.

رئیس کنگره شعر و داستان امر به معروف و نهی از منکر با اشاره به تقارن روز امر به معروف و روز ملی ادبیات کودک و نوجوان و همچنین تاکید ویژه رهبر انقلاب در پرداختن به ادبیات کودک و نوجوان، گفت: دستور ویژه آقای حاج علی‌اکبری به ائمه جمعه این بوده که از همه ظرفیت‌ها برای ایجاد ارتباط بین نسل جوان و انقلاب و نهاد امامت جمعه و شبکه گسترده امامت استفاده کنیم. امسال تمرکز کنگره را بر ادبیات کودک و نوجوان گذشته‌ایم و امیدواریم در این حوزه اتفاق مبارکی رخ دهد تا جهش ویژه‌ای داشته باشیم.

وی اضافه کرد: استقبال آقای حجت الاسلام حاج علی‌اکبری سبب شد ما انگیزه پیدا کنیم و با جدیت سراغ نویسنده‌ها و شعرای نوجوان برویم. متأسفانه این گروه در کشور از حمایت و هدایت جدی برخوردار نیستند. نهاد امامت جمعه با توجه به گستردگی که در سراسر کشور دارد و به عنوان نماینده حاکمیت معرفی شده است، بهترین ظرفیت برای حمایت و هدایت این مجموعه است تا یک کار جدی اتفاق بیفتد و با جهت‌دهی مناسب، بستر استعدادیابی و رشد آنان را فراهم کنیم و خروجی آن رشد و شکوفایی استعدادهای کودک و نوجوان در عرصه نویسندگی باشد. سازمان دانش آموزی کشور برای استعدادیابی محکم و قوی پای این کار آمده و ظرفیت خوبی با نهاد امامت جمعه و سازمان دانش آموزی اتفاق خواهد افتاد تا علاوه بر استعدادیابی، حمایت و هدایت شکل بگیرد.

ادبیات کودک نوجوان پس از انقلاب اسلامی به جریانی تأثیرگذار تبدیل شد

حمید هنرجو پژوهشگر و مؤلف در این نشست با تسلیت آغاز ایام تعزیت اباعبدالله الحسین (ع) و گرامیداشت روز ملی کودک و نوجوان گفت: با پیدایش انقلاب اسلامی وادی ادبیات کودک نوجوان چه به لحاظ کمی و کیفی به رشد مطلوبی رسیده و به جریان تأثیرگذار تبدیل شد. برگزاری جشنواره‌ها و کنگره‌ها یک موضوعی است که همیشه بوده و هست، اما آنچه حائز اهمیت است مساله تأثیرگذاری این‌هاست. امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یک فریضه مطرح است، اما ما مخاطبانی داریم که فقط مواجه آن‌ها با ما نیست، بلکه با هزار و یک رسانه دیگر و سم‌پاشی‌هایی است که به این فریضه می‌شود.

هنرجو با قدردانی از برگزاری کنگره ملی شعر و داستان امر به معروف و نهی از منکر، ابراز امیدواری کرد که ادبیات کودک و نوجوان جدی گرفته شود و فقط در یک قدم خلاصه نشود. تشکل‌ها و انجمن‌ها در حوزه ادبیات کودک و نوجوان به راهی غیر از ادبیات و فرهنگ رفته‌اند و به وادی‌های روشنفکری مبتلا شدند و یا اینکه دستمایه اهداف دیگری شدند. سازمان‌ها و نهادهایی که در حوزه ادبیات کودک و نوجوان فعالیت می‌کنند، وظیفه‌شان خدمت به ادبیات کودک و نوجوان است، اما متصدیان و مدیرانی در آن مجموعه‌ها حضور دارند که دچار گمنامی خیلی شدیدی هستند و یک نفر از وادی ادبیات کودک و نوجوان آن‌ها را نمی‌شناسد.

وی تاکید کرد: اگر این وضعیت ادامه پیدا کند ما که نگاهمان و چشم اندازمان تولید کار مؤثر و تربیتی است به آن هدف نمی‌رسیم. نسبت به امر به معروف به معروف و نهی از منکر در جامعه مقاومتی در سطح اجتماعی دیده می‌شود که امیدوارم این کاری که شروع شده بتواند تأثیر خودش را بیش از پیش بگذارد.

حدود ۱۲ سال است که هیچ شاعر و نویسنده کودک و نوجوانی وارد این عرصه نشده است

حامد محقق شاعر و فعال عرصه ادبی و معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران در این نشست گفت: شکاف نسلی بین نویسندگان کودک و نوجوان افتاده است و حدود ۱۲ سال است که هیچ شاعر و نویسنده کودک و نوجوانی وارد این عرصه نشده که اتفاق خطرناکی محسوب می‌شود. در خانه کتاب و ادبیات ایران دوره‌های قاصدک طراحی شد که به پرورش و آموزش نیروهای نویسنده و شاعر در حوزه کودک و نوجوان پرداخته است.

محقق گفت: حدود ۱۸۰ نفر را آموزش داده ایم که درصد کمی از آن‌ها به نویسنده و شاعر این حوزه تبدیل می‌شوند. در استان‌های مختلف هم فراخوان‌هایی را منتشر کرده ایم و جلسات به صورت نسبتاً منظم و مجازی و حضور برگزار می‌شود.

شاعر و فعال عرصه ادبی با بیان اینکه متأسفانه برخی از ناشرین دولتی که موظف به چاپ کتاب‌هایی برای کودکان و نوجوانان هستند از این مهم گذشته اند که باید کتابی برای نوجوانان داشته باشند، تصریح کرد: طبق آماری که خانه کتاب منتشر کرده در ۳۱ سال اخیر حدود هفت دهم درصد کتاب‌هایی برای نوجوانان تولید شده است. ما از امکان کتاب برای آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان دست برداشته ایم. همین بحران در حوزه نشریات کودک و نوجوان نیز رخ داده است. نشریات، کتاب و … امکاناتی برای پرورش کودکان و نوجوانان هستند که در حال حاضر نشریات ما تقریباً نشریات مرده‌ای هستند که این اتفاق مبارکی نیست.

محقق ابراز امیدواری کرد که روزنامه‌هایی مثل ایران، همشهری و دیگر روزنامه‌ها که صفحات و ویژه‌نامه‌های کودک و نوجوان به صورت هفتگی داشتند، دوباره فعال شوند و به چرخه نشریات کودک و نوجوان بازگردیم.

اهمیت و ظرفیت حوزه ادبیات کودک از سایر حوزه‌های بیشتر است

کبری بابایی شاعر و نویسنده در حوزه کودک و نوجوان در این نشست با ابراز خرسندی از برگزاری این رویداد و تقارن روز ملی ادبیات کودک و نوجوان با روز امر به معروف و نهی از منکر، گفت: اهمیت ظرفیتی که حوزه ادبیات کودک وجود دارد به دلیل تأثیرگذاری از دیگر حوزه‌های ادبیات دارد بیشتر است.

وی با استقبال از حضور شاعران نوجوان در این جلسه گفت: بخش مخاطب گاهی اوقات در تصمیم گیری‌ها دیده نمی‌شود و این مساله باعث می‌شود که آنقدر که باید برای مخاطب تأثیرگذار نباشد. تعریف جامعی که باید درباره امر به معروف و نهی از منکر داشته باشیم در بین عموم مردم فراموش شده و ما فکر می‌کنیم امر به معروف تذکر دادن برای انجام عملی است. این اتفاق در حوزه کودک و نوجوان نمی‌افتد، چرا که اینجا تفاوتی که با حوزه بزرگسال دارد، نقش مربی است. ما بیش از آنکه به بچه‌ها پیامی منتقل کنیم باید به این مساله توجه کنیم که بچه‌ها صرفاً با پیام روبرو نیستند و واسطه‌ای به عنوان مربی، پدر و مادر و … وجود دارد. آن نقش اگر نقش مؤثری باشد و به درستی تعریف شده باشد ما از آن نتیجه درست می‌گیریم در غیر این صورت نتیجه معکوس می‌گیریم.

شاعر و نویسنده حوزه کودک و نوجوان تصریح کرد: اگر در ادبیات بزرگسال نتیجه افکار شاعر و نویسنده را در آثار می‌بینیم، در ادبیات کودک و نوجوان با یک فرایند روبرو هستیم. از زمان تولید اثر این فرایند شروع می‌شود و نحوه ارائه آن به بچه‌ها اهمیت دارد و برای اینکه از انتقال محتوا نتیجه بگیریم، به زمان نیاز داریم. در بخش کودک و نوجوان باید قائل به زمان باشیم و زمان کافی دهیم تا اندیشه و محتوا در ذهن مخاطب ته‌نشین شود. اگر گاردی نسبت به عنوان امر به معروف ایجاد شده شاید به دلیل مسیری است که نادرست طی کردیم.

رهبر معظم انقلاب یکی از شگفتی‌های روزگار ماست

افشین علا نویسنده و شاعر برجسته کشورمان در این نشست برگزاری این رویداد را با حضور امام جمعه محترم تهران را اتفاق زیبایی عنوان کرد و ابراز امیدواری کرد شاهد رقم خوردن رویدادهایی مشابه در سایر نهادها و مراجع فرهنگی و اعتقادی نظام باشیم. مقام معظم رهبری یکی از شگفتی‌های روزگار ماست که از میان مسئولان حوزه شعر را رصد می‌کنند و من هرگز نتوانستم محاسبه کنم با این همه دغدغه و مشغله چطور در حوصله ایشان می‌گنجد.

افشین علا با بیان اینکه برخی این را نمی‌پسندند که اتفاقات سیاسی نمی‌تواند منشأ سرایش شعر باشد، درحالی که من اعتقاد دارم بعضی از این وقایع بسیار تأثیرگذار است و می‌تواند تأثیر تمدنی و فکری برای یک نسل و نسل‌های آینده داشته باشد.

این شاعر برجسته خاطرنشان کرد: در دوره مشروطه هم شاهد پیدایش نسلی از شاعران بودیم که وقایع سیاسی روز را در ادبیات به تصویر می‌کشیدند و حتی کار به جایی کشیده بود که بعضی از نطق‌ها و ماجراهایی که در مجلس آن زمان می‌گذشت مضمون آثارشان می‌کردند. شعرای عصر مشروطه گرایش‌های متناقضی داشتند، ولی در قبال تحولی که با آن مواجه بودند، احساس وظیفه می‌کردند. مشروطه تحول بزرگی بود و ما ایرانی‌ها آن را پذیرفته ایم و گرامی می‌داریم، اما مشروطه کجا و انقلاب اسلامی کجا؟ آیا شاعر معاصر می‌تواند در مقابل وقایع انقلاب بی تفاوت باشد؟ انقلاب اسلامی یک جریان سیال است و تمام نشده است. حکومت حاکمیت اسلامی در جمهوری اسلامی تحقق یافته، اما نهضت جهانی اسلام همچنان ادامه دارد.

افشین علا با تاکید بر اینکه ما نمی‌توانیم به بهانه تلخ‌کامی‌ها و نابسامانی‌ها و ضعف‌هایی که در عرصه اجرا و تصمیم‌گیری می‌بینیم حیطه انقلاب را تنها بگذاریم، ابراز کرد: من از شاعران، نویسندگان و اصحاب قلم می‌خواهم نهضت مترقی ۵۷ به رهبری امام خمینی را فراموش نکنند. بعد از امام هم این پرچم به دست کسی است که بیش از هر کس دیگری با ادبیات و فرهنگ است و چطور ما می‌توانیم در قبال وقایع بسیار مهمی که پشت سر هم می‌افتد، بی‌تفاوت باشیم.

شاعر و نویسنده مطرح کشورمان در بخش دیگری از سخنان خود گفت: در ادبیات کودک دو نظریه بیشتر عام و فراگیر است: برخی قائل به این هستند که در ادبیات کودک ما نباید وجه تعلیمی را مدنظر قرار دهیم، بلکه باید صرفاً کودک بود. باید شاعر کودک قد خود را پایین بیاورد و هم افق با نگاه بچه‌ها به وقایع نگاه کند و یک مضامین بکر، زیبا و شاد برای بچه‌ها به منصه ظهور بگذارد. این از جهتی خوب است و باعث می‌شود ما بچه‌ها را با جلوه‌های زیبای زندگی آشنا کنیم که از زندگی بتوانند لذت ببرند. نگاه دیگری نیز وجود دارد که ضمن پایبندی به آن نگاه، به وجه تعلیمی ادبیات کودک معتقد است و آثار فرهنگی و ادبی را بدون وجه تعلیمی به مشروعیت نمی‌شناسد. من طرفدار این نگرش هستم.

افشین علا با بیان اینکه شعر کودک در روزگار ما بعد از پیروزی انقلاب خوش درخشید و تعداد زیادی از شاعران برای کودک و نوجوان وارد میدان شدند. در دهه ۶۰ و دهه ۷۰ این درخشش از نظر محتوایی بسیار بالا بود و هر چه گذشت اگرچه تعداد شاعرانی که به این جرگه بیشتر شد و ما شاهد ده‌ها و صدها شاعر جوان هستیم، اما یک مقدار سهل انگاری دیده می‌شود. محصولی که ما به عنوان شعر کودک ارائه می‌دهیم برای ماندگاری و اثرگذاری اول از هر چیز باید به معنای واقعی کلمه شعر باشد و در تمام ویژگی‌هایی که به معنای عام در شعر وجود دارد نباید از دایره واژگانی و زبان استوار و آموزه‌ها غافل باشیم.

وی با بیان اینکه در شعر کودک دچار آفتی شده ایم و عده‌ای از شاعران بسیار شعاری کار می‌کنند، گفت: این شاعران وقتی می‌خواهند مفاهیم اعتقادی و انقلابی را به بچه‌ها ارائه دهند از مضامینی بزرگسالانه و شعاری استفاده می‌کنند که این روش اثر نخواهد کرد.

عرصه شعر کودک و نوجوان دست جریان انقلاب اسلامی نیست

مجتبی حاذق‌نیکرو مدیر کل آفرینش‌های ادبی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان در ادامه گفت: به مناسبت آغاز ایام محرم و روز ادبیات کودک و نوجوان از مجموعه شعر “گل کم تحمل است” رونمایی کردیم. در این کتاب از ۴۰ شاعر کودک و نوجوان ۷۲ اثر عاشورایی جمع آوری شده که اثری کم‌نظیر در حوزه شعر کودک است.

وی اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب در دهه ۷۰ از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان مطالبه کردند که در حوزه ادبیات ورود جدی داشته باشند. من ندیدم که از آموزش و پرورش چنین مطالبه‌ای داشته باشند. در همین راستا اقدام به راه‌اندازی باشگاه‌های شاعران و نویسندگان نوجوان از ۱۱ تا ۱۶ سال کردیم. طی دو مرحله در آذرماه سال گذشته و اردیبهشت ماه امسال در ۱۰۳۰ مرکز کانون ثابت و سیار استعدادسنجی کردیم و موفق شدیم ۶۲ شاعر و ۵۴ نویسنده نوجوان دختر و پسر معرفی کنیم که قالب آن‌ها دختر هستند.

مدیر کل آفرینش‌های ادبی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان با ابراز تأسف از اینکه عرصه شعر کودک و نوجوان دست جریان انقلاب اسلامی نیست، گفت: ما چاره‌ای نداریم جز اینکه برای تربیت نسل جدیدی در این حوزه سرمایه گذاری کنیم. کانون در این حوزه هزینه می‌کند و امیدواریم آن چه که در پیش‌رو است مایه خیری برای مملکت باشد و این مسیری که در کانون شروع شده دستخوش سیاست‌ورزی‌ها نشده و ادامه پیدا کند.