نشست خبری شصتمین دوسالانه هنر ونیز در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی موزه هنرهای معاصر تهران، در این نشست، محمد خراسانی‌زاده (مدیرکل هنرهای تجسمی و رییس پاویون جمهوری اسلامی ایران)، امیر عبدالحسینی (دبیر ارشد پاویون)، شعیب حسینی‌مقدم (دبیر هنری)، جعفر واحدی (مدیرعامل موسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر و دبیر اجرایی پاویون)، محمد زرویی نصرآباد (مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری)، عبدالحمید قدیریان و مرتضی اسدی (هنرمندان ایرانی حاضر در دوسالانه) و جمعی از اصحاب رسانه حضور داشتند.

در آغاز این نشست، محمد خراسانی‌زاده مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و سرپرست موزه هنرهای معاصر تهران دوسالانه ونیز را مهم‌ترین رویداد عرصه تجسمی در دنیا دانست و گفت: این رویداد هنری از سال ١٨٩۵ میلادی پابرجاست و تاکنون ۵٩ بار برگزار شده است.

او افزود: دوسالانه هنر ونیز به عنوان پدیده‌ای که سرآمد رویدادهای مشابه هنری است، بستری برای جریان‌سازی و معرفی اتفاقات مهم هنرهای تجسمی محسوب می‌شود. به لطف خدا این شرایط برای ما فراهم شد که امسال به عنوان نماینده رسمی هنر جمهوری اسلامی ایران در این دوسالانه حضور داشته باشیم. در نخستین نشست خبری بنده در تیرماه ١۴٠٢ خدمت شما خبرنگاران محترم وعده دادم که در دوسالانه ونیز ۲۰۲۴ حضور خواهیم داشت. وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به طور ویژه در اختتامیه شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر بر این مهم تاکید داشتند. به‌رغم همه دشواری‌های ناشی از تامین بودجه و تفاوت ارز پایه‌ ما با فضای بین‌الملل، بحمدالله این مهم، محقق شد.

رییس پاویون جمهوری اسلامی ایران در شصتمین دوسالانه هنر ونیز بیان کرد: پیش از وقوع انقلاب اسلامی در سال‌های ١٩۵٩ و ١٩۶١ شاهد حضور هنرمندان ایرانی در دوسالانه ونیز بودیم. پس از انقلاب اسلامی نیز در چندین دوره از دوسالانه شرکت داشتیم که قابل اعتناترین حضورمان به دوره پنجاه و هشتم بازمی‌گردد. 

خراسانی‌زاده گفت: شصتمین دوسالانه هنر ونیز از اول اردیبهشت سال جاری کلید می‌خورد و تا اوایل آذر امسال ادامه خواهد داشت. پاویون جمهوری اسلامی ایران در فضایی کمتر از ٢٠٠ متر مربع برپا خواهد شد و در آن آثار ۵ تن از هنرمندان‌ عزیزمان به نمایش درمی‌آید. 

مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عنوان کرد: نمی‌شود رویدادی در این سطح برگزار شود و جمهوری اسلامی ایران در آن حضور نداشته باشد؛ حتی اگر هزینه‌های حضورمان زیاد باشد. ما در هر شرایطی باید ظرفیت‌های بی‌بدیل هنری کشورمان را در چنین رویدادهایی به نمایش بگذاریم. 

خراسانی‌زاده تاکید کرد: در روز دوم اردیبهشت امسال و بلافاصله پس از افتتاح رسمی دوسالانه شصتم، پاویون جمهوری اسلامی ایران را با حضور هنرمندان و دست‌اندرکاران عرصه فرهنگ و هنر افتتاح خواهیم کرد.

سرپرست موزه هنرهای معاصر تهران درباره بودجه‌ای که برای پاویون رسمی جمهوری اسلامی ایران در دوسالانه ونیز در نظر گرفته شده است، گفت: در دوسالانه شصتم ٨٧ کشور به صورت رسمی حضور خواهند داشت. بعضی کشورها در محل برگزاری دوسالانه فضای ثابتی دارند و بعضی کشورهای دیگر به صورت مستقل فضایی را اجاره می‌کنند. حضور در فضایی استیجاری به لحاظ یورویی بسیار سنگین بود و حدود ۴٠٠ هزار یورو نیاز داشت. ما کارمان را بر مبنای همین اعداد شروع کردیم و با خطرپذیری بسیار بالایی پیش بردیم؛ چراکه امکان تامین چنین بودجه‌ای را نداشتیم. برآوردمان برای هفت ماه حضور در ونیز کمتر از ٢٠٠ هزار یورو است که همین میزان را هم در اختیار نداریم و امیدواریم با مشارکت بخش خصوصی بتوانیم از عهده تامین هزینه‌ها برآییم.

در بخش دیگری از این نشست، امیر عبدالحسینی دبیر ارشد هنری پاویون جمهوری اسلامی ایران در دوسالانه شصتم هنر ونیز گفت: پاییز سال ١۴٠٢ پس از بمباران بیمارستانی در غزه، مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری تصمیم گرفت برای زنده نگه داشتن یاد و خاطره شهدای غزه نمایشگاهی را برگزار کند.

او افزود: بر همین اساس، مقرر شد که رویدادی با محوریت غزه اجرا شود که بخش نمایشگاهی آن به من سپرده شد. در این راستا بوم‌های یکسانی مهیا و سناریوی نمایشگاه طراحی شد. عنوان نمایشگاه بر اساس مفهوم «والایی» شکل گرفت، با این تعریف که واقعیت‌هایی وجود دارد که احساس و ادراک می‌شود اما قابل بیان نیست. در نهایت، برگزاری این نمایشگاه با تاخیر همراه شد.

دبیر ارشد هنری پاویون جمهوری اسلامی ایران در شصتمین دوسالانه هنر ونیز ادامه داد: در اختتامیه شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر به صورت جدی از ضرورت حضور ایران در دوسالانه ونیز ۲۰۲۴ سخن گفته شد. پس از اختتامیه یعنی همان زمان که حوزه هنری قصد داشت نمایشگاه مذکور را برپا کند، با نظر و مشورت دوستان قرار شد طرح نمایشگاه برای دوسالانه ونیز هم نوشته شود تا در کنار دیگر طرح‌ها مورد بررسی قرار گیرد. در پایان از میان طرح‌های موجود این طرح انتخاب شد.

عبدالحسینی در تبیین موضوع آثار حاضر در پاویون جمعهوری اسلامی ایران گفت: نکته اول این بود که سرآمدان هنرهای تجسمی ایران در این نمایشگاه حضور داشتند؛ ازجمله کاظم چلیپا، مصطفی گودرزی، غلامعلی طاهری، عبدالحمید قدیریان و مرتضی اسدی. نکته دیگر نگاه اجتماعی و مضمون‌محوری در هنرهای تجسمی بود که موجب شد این طرح اولویت پیدا کند. به ویژه در شرایطی که هشت هزار هنرمند خواستار حذف اسرائیل از دوسالانه هنر ونیز ۲۰۲۴ شده بودند.

او ادامه داد: در نهایت با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته غرفه رسمی جمهوری اسلامی ایران با عنوان «بنی آدم اعضای یک پیکرند» افتتاح خواهد شد که با آثار حاضر در این نمایشگاه، قرابت دارد.

عبدالحسینی درباره ترکیب هنرمندان ایرانی حاضر در دوسالانه هنر ونیز ۲۰۲۴ گفت: این هنرمندان فرزند زمانه خود و صاحب بیانی شخصی هستند.

این هنرمند ادامه داد: عنوان «والایی» برای نمایشگاه بر اساس استیتمنت انتخاب شده است. آثار حاضر جملگی یک اندازه و یک فرم و بر اساس موضوعی واحد یعنی کودکان غزه هستند که همه با سروده‌های محمود درویش نام‌گذاری شده‌اند. با توجه به اقتضائات هنر معاصر، جنبه‌های نور، صوت و… نیز به نمایشگاه اضافه شده و ارائه جذاب و جریان‌سازتری را خواهیم داشت. همچنین از یکی از هنرمندان حاضر در شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر هم دعوت شد تا اثرش با عنوان آینه‌های نور را با محوریت یکی از آثار حاضر در نمایشگاه ارائه کند.

در بخش دیگری از این نشست، مرتضی اسدی یکی از هنرمندان حاضر در شصتمین دوسالانه هنر ونیز ضمن اشاره به موضوع غزه گفت: به عنوان یک نقاش سعی کردم این اتفاق را رصد کنم اما حتی جرأت نمی‌کردم به تصاویر مخابره شده از غزه نگاه کنم. سابقه کار من در رابطه با مسئله فلسطین به سال ١٣٧٢ بازمی‌گردد اما امسال ماجرا فرق کرده و نسل‌کشی بی‌سابقه‌ای رخ داده است. کودکی که هنوز زاده نشده و رنگ زندگی را ندیده است کشته می‌شود. من نتوانستم با تحلیل‌های سیاسی‌ام خود را قانع کنم که در این میدان حضور نداشته باشم. با نقاشی حرف خود را بیان می‌کنم اما این اتفاق، خوشحالی ندارد؛ ناراحتم از اینکه قلم ما باید در بیان کشتار و نسل‌کشی صهیونیست‌ها استفاده شود.

عبدالحمید قدیریان، دیگر هنرمند حاضر در شصتمین دوسالانه هنر ونیز هم در سخنانی بیان کرد: صحبت‌های اصلی را دوستان انجام دادند. این آثار به قصد حضور در دوسالانه ونیز انجام نشده بود و مربوط به قبل‌تر است. پیش از آنکه این نشست برگزار شود، گفتم با این اتفاقی که در جهان رخ داده به نظر می‌رسد باید وارد تبیین‌های تازه‌ای شویم. گویی دنیا پوشش تزئینی خود را از دست داده و دست یهود در تمام سیستم‌ها نمایان شده است. 

او افزود: از پیش می‌دانستیم که سیستم تئوریک هنر توسط یهود طراحی می‌‎شود و مبنای اصلی آن اومانیسم است که بسیاری از جوامع را به پوچ‌گرایی سوق داده. تصور من این است که اندیشمندان باید برای شرایط پیش‌رو در کنار یکدیگر باشند و به مبنایی برسند که در زمینه تعالی انسان راه‌گشا باشد، تصور من این است که می‌توان این مبنا را ایجاد کرد. اگر مباحثات و کرسی‌های آزاداندیشی شکل بگیرد، می‌توان هنر را از آزادی بی‌بند و باری که انسان را به پوچی رسانده است، نجات داد. هنر والاترین ارزش انسان و حیف است که در ابهامی به نام آزادی فکر به اضمحلال کشیده شود. 

این هنرمند عنوان کرد: در اثر من به ایمانی که در فطرت‌های فلسطینیان جلوه کرده پرداخته شده است. در حالی که فکر نمی‌کردیم بسیاری از کشورهای جهان به مسئله غزه واکنش نشان دهند، واکنش نشان دادند و این برآمده از نور ایمان فلسطینیان است. اهالی غزه از این نگاه معنوی و الهی بهره‌مند و به صورت معجزه‌واری با یکدیگر یک‌دست‌اند، در حالی که تک به تک شهید می‌شوند.

در بخش دیگری از این نشست، محمد زرویی نصرآباد مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری نیز در سخنانی ضمن اشاره به مشارکت حوزه هنری در برپایی پاویون رسمی جمهوری ایران در دوسالانه ونیز ۲۰۲۴ بیان کرد: با توجه به رویکردی که حوزه هنری در سال‌های اخیر اتخاذ کرده و شعاری که هنر متعهد به حقیقت نام دارد، هنرمندانی با این رویکرد زیر چتر حمایت و همراهی حوزه هنری قرار می‌گیرند. یکی از موارد همکاری‌های حوزه هنری و موزه هنرهای معاصر تهران، برگزاری نمایشگاه کارتون و کاریکاتور آمریکای لاتین بود. این نمایشگاه نشان داد که هنرمندان بین‌المللی اشتراکات فکری و فرهنگی قابل توجهی با ما دارند.

او همچنین به جنبش دیوارنگاره‌ها که علیه رژیم صهیونیستی آغاز شده و به صورت جدی پیگیری می‌شود اشاره کرد و افزود: حوزه هنری سعی دارد در دوسالانه‌ها و جشنواره‌های بین‌المللی نقش‌آفرینی موثری داشته باشد و فضایی را برای ارائه بین‌المللی آثار هنرمندانی که در سال‌های گذشته با حوزه همکاری کرده‌اند ایجاد کند. دوسالانه هنر ونیز هم یکی از همین اتفاقات است که حوزه هنری با مشارکت در آن می‌کوشد شرایطی را برای حضور هنرمندان متعهد به حقیقت فراهم آورد. 

همچنین شعیب حسینی‌مقدم درباره ترکیب هنرمندان ایرانی حاضر در دوسالانه شصتم و سیاق آثار ارائه‌شده در پاویون جمهوری اسلامی ایران گفت: با هنرمندان بسیاری برای حضور در دوسالانه هنر ونیز ۲۰۲۴ گفت‌وگو کردیم اما به دلیل زمان اندک پیش‌رو برای خلق آثار جدید، نتوانستیم از حضورشان بهره ببریم. آثار ارائه‌شده در پاویون کشورمان هم شامل تابلوهای نقاشی و هم دربرگیرنده چیدمان است که هنر مدرن را نیز نمایندگی می‌کند.

گفتنی است که غرفه جمهوری اسلامی ایران در شصتمین دوسالانه هنر ونیز با نمایش آثار هنرمندانی چون مصطفی گودرزی، کاظم چلیپا، مرتضی اسدی، عبدالحمید قدیریان و غلامعلی طاهری برپا می‌شود.