فیلشاه سکوی پرتاب انیمیشن ایران

دو سه سال اخیر دوران خوبی برای صنعت انیمیشن کشور بوده و شاهد ساخت آثار زیادی در این حوزه برای اکران سینمایی بودیم. از ساخت فیلم لایو اکشن «مبارک» گرفته تا اکران پرفروش ترین انیمیشن تاریخ سینمای ایران یعنی «شاهزاده روم» همگی باعث شدند تا امیدهای بیشتری به صنعت میلیاردی انیمیشن (البته در ابعاد جهانی آن و نه داخلی) ابراز شود. «فیلشاه» کار جدیدیست از سازندگان عنوان شاهزاده روم که توفیق این را داشته به عنوان اولین انیمیشن در تاریخ چندین ساله جشنواره فیلم فجر شرکت کند، آنهم در بخش رقابتی سودای سیمرغ. موفقیت نسبی عنوان قبلی سازندگان و حضور فیلشاه در جشنواره فیلم فجر باعث کنجکاوی‌های زیادی برای علاقه‌مندان شده و دوستداران انیمیشن را به دیدن آن سوق داده است.

فیلشاه داستان بچه فیلی به اسم شادفیل است که پسر رییس قبیله فیل‌هاست. شادفیل یکی از تپل‌ترین فیل‌های قبلیه و البته دست و پا چلفتی‌ترین آنها محسوب می‌شود. او عزیز دردانه مافیل (مادرش) است و در بین جمع سایر بچه‌فیل‌ها مورد تمسخر واقع می‌شود به طوری که آنها لقب شاسفیل را به او داده‌اند. با آمدن شکارچیان به سرزمین فیل‌ها و شکار اکثر آنها، شادفیل و اعضای قبیله‌اش در کشتی دزدان زندانی می‌شوند. رییس این دزدان فردیست با نام اسفل السافلین که قصد دارد تمام حیواناتی که شکار کرده را به پادشاه کشورش تقدیم کند. کشوری که نامش صبا است و پادشاه قصد دارد در آن با کمک فیل‌ها یک بتکده درست کند…

طراحی گرافیکی فنی و بصری انیمیشن فیلشاه یک سروگردن از سایر آثار ساخته شده تا کنون بالاتر است و سازندگان هم به خوبی به این برتری باور دارند. نشان دادن افکت‌های سخت گرافیکی همچون آب و آتش در همان صحنه‌های آغازین فیلشاه یک قدرت‌نمایی محسوب می‌شود که انصافا هم به استانداردهای جهانی بسیار نزدیک شده است. رندر کردن بیش از نیمی از سکانس‌های فیلشاه در کشورهای خارجی نظیر اوکران صورت گرفته و این مساله باعث تقویت و عدم مشکلات گرافیکی در طول مدت زمان انیمیشن شده است.

صداپیشگی و دوبله

استفاده از صداپیشگان حرفه‌ای همچون بهرام زند، زهره شکوفنده، ناصر طهماسب و بهمن هاشمی به جای استفاده از بازیگران سینمایی (کاری که به عنوان مثال در انیمیشن جمشید و خورشید صورت گرفت و چندان جواب پس نداد) کیفیت صداپیشگی را در فیلشاه به شدت بالا برده است. اکثر طنز موجود در انیمیشن فیلشاه به عهده دوبلوران آن است چرا که صحنه‌های کمدی اسلپ استیک و یا موقعیت‌های خنده‌دار دیگر کمتر در فیلم به چشم می‌آید. دوبلوران مجموعه توانسته‌اند صدای خود را به خوبی به کاراکترها قرض بدهند و البته در این بین جای صدای برخی از دوبلوران جدید و حاذق انیمیشن کشور هم خالیست.

فیلمنامه و داستان

یکی از نقاط ضعف انیمیشن کشورما به موضوع فیلمنامه برمی‌گردد، امری که در فیلشاه خوشبختانه بهتر از سایر دیگر آثار انیمیشنی تاکنون از آب درآمده ولی هنوز هم دچار نقص‌های زیادیست. فیلشاه به خوبی توانسته اثری بسازد که ذره ذره رگه‌های مذهبی آن نمایان شود و برخلاف سایر آثار تولید شده داخلی شعارزده نباشد و توی ذوق نزند. داستان فیلشاه از ماجرایی دیگر شروع شده و در اواخر داستان است که وقایع سوره فیل به فیلمنامه اصلی گره می‌خورد. اقتباس انیمیشنی از این سوره در سکانس‌های پایانی در بهترین حالت خود قرار گرفته به طوری که برای جذاب شدن کار کمی تغییرات در داستان اصلی روایت شده صورت گرفته و این نکته آن را بسیار جذاب‌تر کرده است. اما حفره‌های زیاد در بین فیلمنامه و از آن مهمتر عدم پرداخت درست به سوژه و داستان ناب موجب شده که فیلشاه در این زمینه با استانداردهای جهانی کماکان فاصله داشته باشد. تدوین‌های تند و پیاپی نوعی عجولانگی در کلیت داستان به وجود آورده که بیننده را گیج می‌کند و فرصت فکر کردن را به او نمی‌دهد. این مساله هم باعث شده که اثرات برخی سکانس‌های احساسی خنثی شود و هم اینکه مخاطبین اصلی اثر یعنی کودکان را دلزده کند. گرچه این تدوین مشوش احتمالا به خاطر کمتر شدن هزینه‌های کار صورت گرفته اما در نهایت نکته منفی بزرگی برای فیلشاه به شمار می‌رود. ضمن اینکه همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، صحنه‌های کمیک و خنده‌دار کار بسیار کم هستند و صدا و نحوه ایراد دوبلورهاست که توانسته بار طنز فیلم را کمی سنگین کند.

صداگذاری و موسیقی

مشکل بعدی دیگر فیلشاه به وضوح به بخش صداگذاری و موسیقی آن برمی‌گردد. موسیقی کار ستار اورکی است، کسی که برای فیلم‌های اسکاری اصغر فرهادی ساخت موسیقی انجام داده ولی در فیلشاه با بی‌سلیقگی این آهنگساز روبرو هستیم. البته بیشتر از آنکه ایراد بر روی قطعات ساخته شده اورکی باشد به نحوه صداگذاری و تیم صدابرداران برمی‌گردد که در راس آنها حسین مهدوی قرار دارد. موسیقی اصلا به صحنه‌های نشان داده جفت و جور نیست و افکت صدای برخی حیوانات مانند میمون‌ها کاملا روی اعصاب تماشاگر است. برخی واکنش‌ها صدایی ندارند و در بعضی سکانس‌ها اکوی صدای کاراکتر را بدون دلیل خاصی مشاهده می‌کنیم. امیدوارم که قبل از اکران عمومی این موضوع حل شود چرا که عدم وجود آواز در انیمیشن به اندازه کافی آن را از نظر موسیقایی بی‌روح کرده و این مشکلات مضاعف به فیلشاه لطمه بزرگی را وارد می‌سازد.

فیلشاه با وجود تمام کمی و کاستی خود تا به امروز بهترین انیمیشنی است که با وجود امکانات محدود و کم هنرمندان کشورمان ساخته شده و به خاطر رگه‌های مذهبی-ایرانی خود می‌تواند اکثر سلیقه‌ها را راضی نگه‌دارد. پرداختن به مسیح و پیروان او و اسامی نام برخی کاراکترها مثل مریم و برنابا و… نیز می‌تواند بازار جهانی را برای فیلشاه هموارتر سازد و آن را در رده آثاری مثل انیمیشن «ستاره» (که آن هم دقیقا داستان چندین حیوان در کنار روایات کتاب آسمانی مسیحیان است) قرار دهد.

نویسنده: آرش پارسا پور